18.01.2024خاپیرک
[18.Jan.2024 - 13:14]د خوشال بابا کلیات/ مخ - ۸۶۲
.
ښاپېرک که په هوا ځي، په تورتم کښې
په راتله د رڼا ورځې دی، په غم کښې
.
لکه چتی درسته ورځ درومي په پورته
هغه هومره باز شاهین درومي په دم کښې
.
د چندڼ او ښوانهٔ فرق سره هېڅ نه وهٔ
که چندڼ تر ښوانهٔ ښه نه وای، په شم کښې
.
چا له ډنډ، دور ګوهر نه دي وکښلي
قیمتي لؤلو لالا غواړه، په یم کښې
.
که ګیدړ په خوم کښې رنګ شو، په دا څه شي
خو بیا هم هغه ګیدړ دی، په شیم کښې
.
زاهدان، شیخان مې ولیدل، نامرد دي
مرد، عالم رباني دی، په عالم کښې
.
چرخ مې ځکه دا په سر لوڼي ګلونه
چې یې خاورې غوندې پروت یم، په حرم کښې
.
که هاتي د بادشاه ومري، غم یې نشته
چوهړی د سپي په مرګ دی، په الم کښې
.
عشقه! واړه ستا د غمونو خرخشې دي
چې په سوات راسره ګرځي، هم په سم کښې
.
ګوتې ومنډه، په غوږ کښې، ترې تېرېږه
ذاکر، زر ذکرونه کا، زړه په درم کښې
.
که خوښي یې د وصال ورسره نه وي
عاشقان کله خوښېږي، په ارم کښې
.
هغه چېرې دواړه ګوتو ته نظر کا
چې یې وي سترګې نیولې په صنم کښې
.
افرین دې په ویلو شه خوشاله
چې د تورو رژول کړې، په قلم کښې
.
.
باز = صقر، بازي = Hawk
شاهین = صقر شاهین، فالکن، باتور، شند، شهند، لنډبزری، شیند = Falcon
ګوربت = عقاب، نسر = Eagle
چندڼ = صندل
ښوانهٔ = زیتون، خانلی، ښونه، ښوون
شم = شمع، شمعه
دور ګوهر = ملغلره، دور او ګوهر و ملغلرې ته وایي
وکښلي = وښکلي، راکاږلي
لؤلو = يو ډول ښځينه د مټ ګاڼه، بازو بند، زېور بازو بند
خوم = چاټۍ، لوی خاورين لوښی دی چې سېرکه يا اوبه يا شراب پکښې اچوي. کله کله په خوم کښې رنګرېزان جامې یا نور څیزونه هم رنګوي.
شیم = د شیمه جمع، شیم لکه عادتونه، خویونه، خصلتونه
عالم رباني = هغه کس چې علم لري او بصیرت هم ورسره وي لکه د ګوټ مولا ساب چې یې نه وي.
عالم = نړۍ، دونیا
چرخ = ۱) هسک، اسمان، فلک ٢) دور، زمانه ٣) ګردش، څرخ
لوڼي = لوني، د لوستل اوسمهال (اسم حال)، لوستل لکه شیندل، بادول، نوستل
حرم = ۱) حرم شريف، د کعبې شريفې دننه برخه او شا او خوا يې ۲) انګړ، د سرای دنننۍ برخه، د کور داخلي برخه ۳) کډه، عيال، عايله
هاتي = لمخولی، فیل، پیل
چوهړی = چوهاړی، کناس، جاروکش، خاکروب
الم = ویر، غم، درد
خرخشه = ۱) خرخښه، جنجال، فساد ، فتنه ۲) تردد ، د زړه پریشاني
زړه په درم کښې = لکه ذاکر په خوله ذکر کوي خو زړه کښې د مال خواهش لري.
وصال = دیدن، دیدار، ملاقات، سره لیدنه
ارم = په عربي نړۍ کښې د يوه ښکلي افسانوي باغ نوم چې وايي شداد جوړ کړی و.
(غوړچان : ډاکتر لونګین ممتاز)