رحمان بابا
[02.Sep.2021 - 14:41]http://pashtoonkhwa.com/?page=eng&cnt=3838 لومړۍ برخه : دلته ټک ورکړي
I have Daulat and Khushal Khan in fetter, RAHMAN is Alamgir of Pashto letter
26
The human tough
I am destitute to such degree That everybody frowns on me, A prickle in their eye
am I
All people have a decent job Except myself. I am a flop, A crooked piece of wood –
no good
A dirty potsherd I appear,
All people will of me stay clear When in this ragged mess
I dress
Fate made you Momand or Daudzai, And that does not in any way Depend on human will
or skill
The son of Noah, as you know, A good grandfather had, and so
The case could even be
with me
Of too much caution doubt is bred, But learning drove me mad instead, I am and shall ever be
٢۶ تر هغه حده په هورته بد سړی شوم
چي د درست جهان په سترګو کښي اغزی شوم
دنيا واړه وبله زيست او روزګا کاندي
خو يو زۀ په دغه بار کښي کوږ لرګی شوم
تمامي جهان لمن راڅخه نغاړي
سپين زړوکی مي اغوستی تور کودی شوم
هيڅ حاجت د هونر نشته و نصيب ده
غزا وشوه که مومند که داودزی شوم
د نوح زوی هم د يو نېک نيکۀ نمسی ؤ
ګڼه زه هم د يو نېک نيکه نمسی شوم
کل وسواس له احتياطه پيدا کيږي
زۀ له ډېرې هوښيارۍ نه لېونی شوم
اوس عطا د ادميت راباندې وشوه
چي رحمان د هغه يار د کوڅې سپی شوک
RAHMAN received the human touch When like a dog he look up watch
In his beloved’s street
so sweet
insane
27
Salute to honesty
٢٧ و محمود وته نظر کوم مدام
چي غلام کړؤ خپلې مينې د غلام
د نيکانو مدعا خو نېک عمل دی
ساعت نۀ ګوري که صبح وي که شام
چي د زړۀ حضور يې نۀ وي په لمانځۀ کښي
پکار نۀ دی مقتدي وي کا امام
چي مجنون غوندي په مينه کښي صادق وي
رحمان وايي په هغۀ باندي سلام
هم نغمې کاندي، هم رقص کا، هم خاندي
د رحمان په شعر ترکې د باګرام
I always contemplate Sultan Mahmud Whose love made him a servant of his slave. Good people day and night want to be good, They do not need fixed hours to behave
An absent-minded prayer is not a boom, Bi it the prayer of layman or of priest.
He, who in love is honest like Manjnun, Will always get RAHMAN’s salute at leat
They’re singing, dancing, laughing every hour
To RAHMAN’s turn, the young ones of Peshawar
٢٨ ډېر ياران وو د ګل خان او جمال خان د همه واړو يارانو مخ دي تور شي چيَيويارپهسوريپروتويبلپهاورکښې هيڅتعريفيېپهژبهروانۀشي په داهورته د ياراۍ شرطون څه وي چي له آله له اولاده سره اوسول چي په اور کښې يو دبل دپاره سوزي څه رنګ شوخ وو هغه اور او هغه خلکچې يې مړ نۀ کړؤ د اوښکو په باران
پکار نۀ شو يو په وخت د زارستان که به څوک وبله ياري کا په داشان وهغوتهبهڅوکڅهواييياران صدرحمتشهپهياراۍد ګلخان چي په اور کښې دواړه اوسوزي يکسان خدای دي نۀ کا څوک دا هسې مظلومان ما ليدلي نۀ وو هسې مخلصان
چي انسان کا هسې ظلم په انسان چې يې اچول و اور ته نبيان
چي نۀ زمکه په نارو شوه نۀ اسمان چي و نۀ لوښتۀ له وېخه سر غلطان
چي اوبۀ څښي يا خواړۀ خوري په جهان وليد ما په يکشنبه په دا دوران
واقع کيږي د نسيا په سودو زيان دا مکرونه دي د نفس و د شيطان دا همه واړه تقدير دی د سبحان چي يې زړۀ شي هغه کاندي بادشاهان
په خونونو واړه ملک د هندوستان چي يې څه چارې واقع شوې تر داميان
چي همه واړه په تېغ شو شهيدان هسې بې حسابه خلق شو طوفان
که سړی دی که پېری دی که حيوان په درياب کښې وبله غوښې خوري ماهيان په هوا کښې هم دغه کاندي مارغان همګي دي سره مشت په ګرېوان
28
Anatomy of evil
الغياث دی الغياث دی الغياث دی د نمرود چارې مي وليدې په سترګو و دې زمکې و اسمان ته په تعجب يم و دې لويو لويو غرونه ته حيران يم له دې سپينه نفسه مي زړۀ بد شؤ عالم وايي چي قيامت به په جمعه وي هزار حيف دی چې دا هسې رنګې چارې په عيسا او په جمال کښې ګنان نشته عزيزان به په څه و بله ووژله هسې نۀ چې دايې وکړۀ نور به نه کړي شاه عالم اعظم وګوره چي يې خسا کړۀ َو دارا او َاورنګزېب وته حيران يم د حسن، حسېن غزا دي څوک په زړۀ کا د دوی غوښې ، اوښکو وينو رغړړلې هر چي اهل د دنيا دی حال يې دا دی آدم زاد په مخ د زمکې وبله وژني لکه غوښې چې ماهيان خوري په درياب خزنده که پرنده دي د دې دهر مرداري د دې دنيا خو هم دغه ده
ځکه بېرته ځيې ګرځي دروېشان د زمانې خو همره نۀ ده
Gul Khan and Jamal Khan had many friends But none came forward in the hour of need. May everyone be blackfaced, who pretends To be a friend, but isn’t one in deed
One rests in shade, one’s roasting in the fire Can those remain true friend I’d like to know. Gul Khan was faithful, him I must admire, All my compassion I on him bestow
مکاري چي رحمان يې کا و چا وته بيان
کښې
True friendship’s first condition it must be That come what may, together they will burn, But not their offspring, their posterity,
God save us all from such an evil turn!
That one man for another mounts the pyre To me extreme sincerity appears.
But what collusion between mob and fire! That people did not quench it with their tears
Such sadness is my heart has never been That human tortures human with such ire As if Nimrod himself my eyes have seen Who sent the very prophets to the fire
Why did the earth not rumble at this deed? Why didn’t heaven cry in bitter pain?
Why did these mighty mountains not proceed To throw their towering head unto the pain?
I loath this wretched dog, my own desire,
Who yearns for food and water in this place. They say, a Friday’s fixed for Doomsday’s fire, Now on s Sunday I have seen its face
That life produces such a beastly snarl Is an iniquity a thousand fold,
It’s not the fault of Isa and Jamal
But Satan playing with the human soul
When human beings one another kill Almighty God fate to fulfilment brings
Be sure, that more like this will happen still For as it pleases them, so do the kings
Consider Shah Alam and Azam, who
Spoiled Hindustan with murders, I have heard, And think of Aurangzeb and Dara too,
The awful things that between the two occurred
And think of Hassan and Hussein, O grief!
Both became martyrs by the scimitar,
Their bodies rolled in blood beyond belief,
Thus countless shrines were founded, wide and far
This is the fate of all that comes to birth All living creatures suffer tragedy,
The human race destroys itself on earth, Big fishes swallow small ones in the sea
And like the creatures of the ocean, so Do also in the air the birds of prey,
All that on earth can creep and fly and go Forever try their kith and kin to flay
So rotten is the world, a filthy cage, Therefore as dervishes some take the cloth, Brutality so permeates the age
That for account RAHMAN is at a loss
29 Contrasts
Where are any beloved’s lips Where the sorrows of my heat? Never shall they come to grips, They are worlds apart
In the same bazaar you find Berries red and rubies too, Yet in essence and in kind There’s no common clue
Vastly sensual desire Rooted in a stomach’s well Differs from love’s holy fire In a dimple’s dell
Look for lewdness in the lewd, Hermits hide to seek a cure, Never look for widowhood
In a maiden pure
Fools are putting to the knife For the world religious faith, Bartering eternal life
For five dismal days
In contentment find your peace, Greediness a man deprave, Where is Egypt’s land of ease Where the town of slaves?
There is no community
٢٩ چرته د يار ښونډې، چرته غم د دل و جان چرته کوتي لال او چرته لال د بدخشان پاک و منزه دی عشق د نفس له خاصيته چرته چاه د ګيډې، چرته چاه د زنخدان لږ تفاوت نۀ دی د رندۍ د زاهدۍ چرته زلمي جونه، چرته کونډې يتيمان واړه بېوقوف دي چي څوک دين په دنيا پلوري چرته پينځه ورځې، چرته عمر جاودان ځار شه د هوا د حرص خيال تر قناعته چرته ملک د مصر، چرته ده د غلامان نۀ شي د ملنګو د خانانو سره کلی چرته عزيزخان چرته ملنګ عبدالرحمان
Of the hermit and the khan, How should Aziz Khan agree With ABDURRAHMAN?
30
The saddest state
The saddest state is loneliness And countless are its sorrows, So many dreary todays
So many bleak tomorrows
I couldn’t face a human foe, My heart’s without its leaven, And yet God lets me undergo The enmity of heaven
To place a camel’s load upon
An ant is utter madness,
And yet when all my strength has gone So heavy is my sadness
Who ever saw such rain of fire Such wanton immolation
٣٠ څو به شمېرم زۀ غمونه د هيجران هومره ډېره دي لکه رېګ د بيابان د سړي د دوښمنۍ توان مي نۀ ؤ خدای راپېښه دوښمني کړه د اسمان لکه څوک چي اوښ بار په ميږي کيږدي هسې زۀ يم په خپل غم پورې ناتوان لکه اور د بېلتانۀ چي په ما اوري چا ليدلی، ګڼه اور دې په دا شان د يار غم به مي هغه سړی په شمار کړي چي شمېدلي يې وېښتۀ وي د خپل ځان که څوک وايي حال دي څه دی په هيجران کښې په خاطر دي تصور کړي دوزخيان ناقراره روح مي پاس په هوا والوت تش صورت مي په ځای پاتې شؤ حيران د يار دم مي زړۀ په غټو سترګو يوړؤ لکه بوت چي په دېوال کښې شي حيران ما وې زړۀ د مومن عرش دی خبر نۀ وم چي به زړۀ زما دا عرش کاندي ويران عاشقۍ يې تر هغه حده بې هوش کړم چي نۀ هوش لرم نۀ سر او نه سامان لؤر په لؤر يې د توهمت په غشو ويشت شم ملامت راباندې وايي درست جهان چي دا حال ورباندې نۀ وي ورغلی په ويل به څه ګروهيږي د رحمان
Such flames of unfulfilled desire As those of separation?
How much I for my friend despair that man alone has sounded
Who knows his body’s every hair Because he has them counted
If you should find, what I relate, Beyond imagination
Then try those souls to contemplate Who suffer condemnation
My restless spirit roams in space Refusing to be grounded,
My empty body’s left in place Astonished and confounded
Her spell I carry over all
It has me petrified
Just like an idol on the wall Forever starry-eyed
The faithful’s heart is for his Lord A throne, albeit a humble,
I thought: What if my love’s purport Would be to make it crumble?
Intoxicated by her love
My consciousness has vanished, And all that man is conscious of Has from my mind been banished
The evil tongues are wagging fast And shoot from all directions, While everybody seems to cast Blame on my derelictions
But if this stage I had not reached
My songs would have been tasteless,
At least it seems, RAHMAN has breached Some lethargy and baseness
31
Quo vadis?
No matter where I turn my head
In village or in desert
Deep silence has engulfed the dead And they have left no message
Which way they disappeared, God knows, And what has them befallen,
For I can find no news of those
Who from the cliff have fallen
My heart is broken by the thought That there are those with knowledge, If so, O blessed ones! you ought
To share with me for solace
From here where do you go to stay? What kind of dwelling is it?
Tell me! O travellers who pay
To this serai a visit
O you, who id God’s favour stand And hold the key to worship
O blessed teachers, take my hand And lead me to God’s doorstep
I know there is account with God
For all, that now is hidden, RAHMAN is trembling at the thought Of what may there of written
٣١ که هر څو په صحرا شوم هم په کليو بيا مي نۀ موند هيڅ خبر د هغه تلليو خدای زده کومه خوا ته لاړل حال يې څه شؤ خبر نۀ يم د ګړنګ له پرېوتليو له دې غمه مي زړۀ چوي که څوک خبر وي لږ په ما هم خبر و کړئ خدای ساتليو پس له دې به چرته درومئ ځای مو کوم دی راته وايئ د دنيا په سرای راغليو ګوندې ستاسو په مخ زۀ پسنديده شم لاس د خدای و در ته ونيسئ پسندليو خبر نۀ يم چي په باب مي کښلي څه دي؟ زۀ رحمان په اندېښنو يم د دې ښکليو
خدای به کله يادوې خانه خرابه
غافل مۀ شه د دې عمر له شتابه
َپل غلط له لارې مۀ ږده بې حسابه
خبر زده کړه له حسابه له کتابه
چي ثواب دي څو تېری کۀ تر عذابه چي په دې جهان عاجز يې له جوابه
خان به څو ځنډې په ګوته له ترابه دا کيښتۍ به دي مرګی کاندي غرقابه چي نن سوري لره تښتې له افتابه
٣٢ ورځ دي تېره په شومۍ کړه شپه له خوابه په شتاب شتاب دي تلۀ دي که پوهېږې دلته دم او قدم دواړه په حساب دي راستولی خداب حساب دی په کتاب کښې تۀ دا خپل نېک وبد و تله په خپله په هغه جهان به څه رنګ جواب ورکړې عاقبت به تورو خاورو له درومې د کاغذ په کيښتۍ سيل به کړې تر کومه چي افتاب يوه نېزه شي بيا به څه کړې
په ازار د چا راضي مۀ شه رحمانه که خلاصی په قيامت غواړې له عذابه
32
Memento mori
You spend your days in pleasure, You sleep at night with leisure, When will remembrance of God By your eternal treasure?
Your leave shall be in hurry And yet you do not worry About the awful speed of life Which passes in a flurry
Your every breath is counted
Your steps are all amounted
And from the path you walk goes not One footprint unaccounted
God has account present
In Holy Writ descended,
Be wise and study that account Before your life is ended!
On scales weigh every action Each good and evil fraction!
Will then the good exceed the bad When God makes His subtraction?
On what are you relying
When in this world you sighing For answer goes? How will you be In yonder world replying?
Your life is brief and shoddy
Your grave is dark and muddy, Inserted there, how can your hands Dust off your unclean body?
A paperboat you’re sailing Quite safe behind its railing, But in the vortices of Death You both shall capsize, wailing
Here, when the sun is burning You reach for shadow, spurning Its heat, but when it turns a spear Where will you then be turning?
View not with satisfaction
Your fellow-man’s affliction,
If you, RAHMAN, will prosper on The day of resurrection
33 Elected
When that glance from your dark eyes was flashed in my direction I was singled out and aside by your selection
In the very moment I caught sight of you, I knew it: Never could my love for you be broken, lest you do it
Sheikhs and monks gave me advice about you out of duty But were unaware themselves of your resplendent beauty
Does it matter that I’m pointed at and made of fool of When I love you more than do the qazi and the mulla?
I am mortified when they away from you entice me So that they ahead of me can capture you society
When RAHMAN beholds his friend, he cries to God, elated: She’s a fairy-queen in human nature incarnated!
٣٣ تا چي په دا تورو سترګو وکاتؤ و ماته زړۀ دي زما تور کړؤ له دې نوره مخلوقاته ما خو تۀ وليدې هغه ساعت مي ووې نوره به مي د زړۀ مينه نۀ شي له تا ماته شيخ او زاهدان چي نصيحت وماته وايي نۀ دي خبر شوي ستا د مخ له محسناته څۀ وشو چي زۀ انګشت نما شوم ستا په مينه لا تر ما تۀ خوښ يې و قاضي و هم ملا ته مرم په دا چي ما له تا جار باسي هغه خلق بيا دي په ديدن تر ما ړومبي درزغلي خوا ته زۀ رحمان چي يار ووينم وايم خدايه خير کړې ګډه ښاپېرۍ دی د بني ادم له ذادته
34 Reflection
When my love reflects you There is no mistake.
If I love without you
I’m a fake
When I look to someone And neglect you face
I reflect the wrong one In a haze
When I’m crying after
My beloved one
These my tears are laughter In the sun
One who struts and prances In this worldly play
Ought to know, he dances Out one day
All my sweetheart’s taunting When it should oppress
I consider haunting Faithfulness
Days of stealthy glances Long since passed away. Spite my love enhances Day by day
٣۴ که زما مينه په تا ده خطا نه ده که بې تا ده ناروا ده روا نۀ ده څوک چي بې داستا له مخه بل خوا ګوري اينه يې ناصفا ده صفا نۀ ده هر عاشق چي په خپل يار پسې ژړا کا دا ژړا واړه خندا ده ژړا نۀ ده د دنيا په تماشه چي څوک نازيږي خو هم نن يې تماشه ده صبا نۀ ده که تۀ سل ځله له ما سره جفا کړې ستا جفا واړه وفا ده جفا نۀ ده هغه تېر شو چپ مي مينه په غلا غلا کړه اوس په درست جهان رسوا ده په غلا نۀ ده معشوقه که دخپل سر په بها مومي و رحمان وته ويړيا ده بها نۀ ده
If my love demands my Head as sacrifice
Gladly shall RAHMAN die It’s no price
35
Come
Come, my heart’s tranquillity, o come!
You, my cypress-straight and slender, come!
You, whole all the fair ones imitates You, the leader of them all, o come!
Left alone your lovers are despised, Your, the longing ones’ respect, o come!
Shall the golden hours return, God knows, I am frightened of the age, o come!
Now’s the season to be kind or cruel, Nothing happens out of season, come!
Come, my ruby, come, sweet hyacinth, Lordly mood and royal fragrance, come!
Brightest daylight is black night for me, To RAHMAN, you brightest sun, o come!
اې زما زړه ارامه راشه راشه سروې قده ګل اندامه راشه راشه چي همه واړه خوبان دي مقتديان دي د همه واړو امامه راشه راشه بې تا نشته هيڅ حرمت د عاشقانو د مشتاقو احترامه راشه راشه خدای زده بيا به هسې وخت وي که به نۀ وي زۀ وېرېږم له ايامه راشه راشه نن هنګام دی که وفا کړې که جفا چارې نشته بې هنګامه راشه راشه دا جهان د مسافرو يو رباط دی تلۀ دي تلۀ دي له دې ګرامه راشه راشه پري رويه، فرشته خويه، عنبربويه سنبل مويه لاله فامه راشه راشه شپه لا پرېږده رڼا ورځ راباندي شپه شوه د رحمان ماه تمامه راشه راشه
د روټۍ طمع و مۀ کړه له فلکه ګويا غواړي په کچکول کي اوږمکه دغه طمع يې طاعون ګڼم بې شکه چي هر زخم يې بدتر وي له ټوپکه ظلم جوربهيېتېریویترازبکه که يې خونه وي په سېم و په زر ډکه که خېمه دي وي د عرش دپاسه لکه په تنګ چشم باندي تنګ شي له چشمکه که يې غواړې تر سما و سمکه خدای دي نۀ کا څوک بې اب و بې نمکه
٣۶ ګېډه وتړه په پړي سره کلکه هر سايل چي سوال د نان کړي له اسمانه له اسمانه چي څوک طمع د وفا که له بارا َن سره هسې ږلۍ وؤري کهپهچايېشفقتاومرحمتوي موړ به نۀ شي هيڅ سړی بې قناعته بيا به نه مومې کمال بې کمينۍ که جهان په نور عالم باندي فراخ دی د دې دهر په يارانو کښې اب نشته ترخې اوښکې د عاشق اب ونمک دی
36 Abstinence
Tie your stomach with a knot Bread from heaven you should not
expect so soon
If you pray for bread, you hold Vainly out your beggar bowl
to get the moon
Hope in heaven’s faithfulness Seems to me a peacock’s dress,
to get proud, as vain
When you hoped and prayed, you got Hail, that hurt like rifle shots,
instead of rain
Heaven, when it mercy shows, Follows up with harder blows than the Uzbeg
Abstinence is your release,
Gold could not provide the peace
for which you beg
Better is humility Than a rigid canopy
above a throne
Though the world is large and wide
دا درازې اندېښنې مۀ کړه رحمانه د دنيا چارې په تلۀ دي تر دمکه
In the bigot’s narrow sight to shrink it’s prone
Friendship’s lost its lustre now, Can’t regain it from above
nor from the sea
Salty tears the lovers shed,
That’s their honour and their bread
for all to see
Shed, RAHMAN, your grief and ire, Bound the world is for the fire,
so let it be!
37
On eternity’s doorstep
If you covet something else than God, how can You find place for it in His eternal plan?
It’s not something you can always keep in store, You can keep it for a hundred years, not more
Years go by, indeed decades are passing too,
When a hundred years have passed, what will you do?
Out of hand you can’t dismiss the things you dread, Be alert to that old thief, who lurks ahead!
As a human being you are born and bred, Do not imitate the mindless quadroped!
Lest you wish to join the class of ants and flies, Like a Phoenix rise above you body’s cries!
There’s no peace in you ambition’s flow and ebb, O you beggar on the throne of Aurangzeb!
For the next serai, RAHMAN, make ample store! Dawns that day, when you shall see this one no more
چي په نور څه پسې زړۀ تړې بې خدايه څه دي زده چي دا په ځای کړې که بې ځايه دا خو نشته چي به تل تر تله پايې که بيا پايې خو تر سلو کالو پايه که دي سل کاله شي عمر خو به تېر شي دغه َپسه به بيا څه کړې راته وايه َسم له لاسه چارې نشي مرد هغه دی چي بيدار وي و غليم وته له ورايه تۀ په اصل کښې سړی يې څاوی نۀ يې د چارپايو چارې مۀ کوه دوپايه مرتبه به دي د مچ او د ميږي شي زړۀ په غوښو غوړو مۀ تړه همايه موړ به نۀ شې په حرص بې قناعته اې په تخت د اورنګزېب ناسته ګدايه وړاندي سرای لره توښه تړه رحمانه څو سفر دي کړی نۀ دی له دې سرايه
بې دلان که دلبر غواړي دلبر دا دی د جملاؤ دلبرانو سر َور دا دی
راشه ګوره زمزم دا دی، کوثر دا دی زۀګمانکړمجنتدادېسقردادی
قدم کېږده په ځان باندي منبر دا دی که له ځانه سفر وکړې سفر دا دی
هغه نۀ دی قلندر، قلندر دا دی بل توانګر په جهان نشته توانګر دا دی
غواصان که ګوهر غواړي ګوهر دا دی زما يار غوندي به بل يو دلبر نۀ وي خوند د لبو او د چاه زنخدان يې چي َو َوصلاوهجرانتهيېنظرکړم تۀ خطبه په منبر څه لولې خطيبه د مکې سفر اسان دی ، مرد هاله يې هر منعم چي دلجويي د قلندر کا چي توانګر د قناعت په خزانه شي
38
Priceless pearl
دا هونر نۀ دی چي خاورې څوک سرۀ َزر کا چي َزر خاورې کا َرحمانه هوَنر دا دی
If a diver seeks a pearl, then here it is, Is he pining for a sweetheart, here she is
With my sweetheart no one else can be compared Queen of all the loved ones in the world she is
Just consider her sweet lips or dimple’s well, Come and see! Zamzam it is, Kausar it is!
On her absence or her presence I depend Either Hell or Paradise is what it is
When you mount the pulpit, priest, what do you say? In subduing self you real priesthood is
Pilgrimage to Mecca is an easy trip Yet to leave oneself a real journey is
Just by trying to help out a roaming monk You do not become the wandering soul, he is
If a treasure of contentment is your wealth Then be satisfied, no other wealth there is
Making gold of dust is not so difficult,
If RAHMAN makes dust of gold, he skilful is
39 Inequality
While wealthy men enjoy their gold The skilful ones their skill unfold
No mortal should of power boast Though he be powerful and bold
A man who says ‘I’m free!’ is still By someone higher up controlled
God made some saints and prophets, but Not all as prophets are extolled
Among a million mountain stones One grain-sized gem is found and sold
One man is king, but thousands are Plain soldiers in his host enrolled
God made some differences in men Lest all as equals we should hold
دنيادار که مستغني په سېم و َزر دی هوَنرَمندؤ َڅخهګنجدخپلهونردی
بېهوده به زو َر َور و ځان ته وايي د د ن ي ا س ړ ی ک ه ه ر څ و ز و َر َو ر د ی هسې مۀ وايه چي زه يم په جهان کښې پيدا کړی خدان د سر دپاسه سر دی ځنې ځنې يې وليان پغمبران کړل نۀ چي هر سړی ولي او پيغمبر دی َجو دانه غوندې يو لال پکښې پيدا شي نور جهان واړه د تورو خاورو غر دی يو بادشاه دی چي لښکر ورپسې درومي نۀ هر يو سړي پسې روان لښکر دی پيدا کړي خدای سړی په تفاوت دی هسې نۀ چي جهان واړه برابر دی که دعمر و رفتن ته څوک نظر کا دا به وايي چي افتاب د نمازديګر دی چي يې سر په زمکه يښی وي و يار ته په اسمان باندي ختلی لکه ن َمر دی تۀ زما په ډېرو اوښکو تعجب مۀ کړه ما موندلی په دا بحر کښې ګوهر دی َد ريا خرقه يې خدای مۀ کړه په غاړه رحمان کوږ دستار تړلی قلندر دی
You note the speed of life and say: It’s afternoon and getting cold
Whoever died unto his friend Shines like a sun of purest gold
Deep in the ocean of my tears A priceless pearl I do behold
RAHMAN’s no tram in falsehood’s robe He proudly ties his turban’s fold
40
The mystic’s beauty catalogue
Your musky mole and fairy face Each other suit,
Ayaz in friendship takes his place Beside Mahmud
What matter if a veil of locks Your face enclose?
The living water under rocks Of darkness flows
Your face and locks and lips so bright Are the array
Of glowing sunset, pitch dark night And dawn of day
Saw I your lustrous teeth disclosed Behind their rim?
Or did the petals of a rose
With dewdrops brim?
Your piercing glance has never cut My heart in two,
The flesh always remembers what The knife must do
Your eyes can never without tears At any look,
سپين رخسار و مشکين خال وبله ضم دي يا محمود او اياز ناست سره همدم دي که دي مخ په زلفو پټ شؤ باک يې نشته د حيات اوبه هم پټې په تورتم دي ستا له زلفو له رخساره له سرو شونډو پيدا شوی ښام، شفق او صبحدم دي په دهن کښي دي غاښونه تجلا کا يا غوټۍ په غونچه کښې د شبنم دي نۀ چي اوس زما زړۀ غوڅ په غمزه دی چاړۀ غوښې له قديم سره په غم دي بې ژړا و چا ته نۀ ګورې سياه چشمه د نرګسو غوړېده د جوی په نم دي راحت نۀ دی چا موندلی بې زحمته ستا جفا او وفا دواړه منقسم دي ستا د حسن د تعريف له برکته د رحمان د شعر کوکې په عالم دي
The moisture, that narcissi rears, Comes from a brook
There is no painless way to peace For any man,
But always you oppress and please With even hand
Your beauty’s praise RHMAN has sung So fervently
That now resounds from every tongue His poetry
41
True friendship
A faithful friend is not a friend at all A limited affair is none at all
To give one’s head is not an easy task But when in love, you do not even ask
If meditation keeps a man awake
He falls asleep, when nothing is at stake
For lovers, only days of union count The days of loneliness to naught amount
Time change in the twinkling of an eye It’s futile on the present to rely
A hundred sons will benefit no man One stupid son his father cripple can
The loved ones as a rule their lovers tease
As for RAHMAN, his friend shows no caprice
۴١ هغه يار چي بې وفا دی څه يار نۀ دی هغه کار چي بې بقا دی څه کار نۀ دی که د سر شندل مشکل په ما او تا دي دا په عشق کس سهل کار دی دشوار نۀ دی اندېښنه سړی بيدار کاندي له خوبه کم اندېشه که بيدار وي بيدار نۀ دی که څه عمر دی عاشق لره وصال دی د هجران عمر د عمر په شمار نۀ دی د چشمانو په ځنبل کښې تيروبير شي اعتبار د زمانې څه اعتبار نۀ دی که د سلو زويو پلار شي، به يې څه کړي بې وقوفه زوی د پلار څه پکار نۀ دی معشوقه همېشه ناز په عاشق کاندي رحمان همڅ له خپله ياره ازار نۀ دی
42
Store of dust
Shun the world and throw instead Dust and ashes on your head
In the fool’s ambition see Nothing but buffoonery
Those who love from God afar Male and female asses are
Don’t call grebeards old and wise They are children in disguise
Women’s men they whish to be By display of vanity
Plenty, which eludes a few, Will clued the others too
O RAHMAN, by worldly lust You collect a store of dust
۴٢ چا چي کړې و دنيا وته اسرې دي د همه واړو په سر خاورې ايرې دي نادانان که د دنيا په چار نازيږي و دانا واړه ويشتې مسخرې دي چي بې خدايه محبت کا هغه خلق نارينه يې واړه خره او ښځې خرې دي و سپينږيرو ته مۀ وايه سپينږيري دا همه واړه طفلان د ګوهرې دي هسي وايه چي سړي دي د زنانو که يې يښې په دستان کښې قرقرې دي نۀ څه فيض نۀ څه بهره ځني موندۀ شي همګي واړه بې فيض و بې بهرې دي ذخيره د دنيا مۀ کوه رحمانه دا همه واړه د خاورو ذخيرې دي
43
Antics of age
Contemplate the frantic Efforts of the age Countless are its antics Boundless is its rage
Grieve in silence, brother! Lest you keep your poise Good men will be bothered Evil men rejoice
Patience is virtue
With the sweetest taste When impatience hurts you, Know, that haste is waste
Take on trust your fate if You desire repose,
You would soon regret if Something else you chose
Freedom cannot flourish In your daily job
If a dream you nourish Give your labour up
Falter shall the bustling World, as I have said,
Should RAHMAN put trust in What has got to fade?
۴٣ که نظر په ماتو ګوډو د روزګار کړې همره نۀ دي چي حساب يا به يې شمار کړې په هر غم کښې خاموش اوسه او که نۀ وي د بدخوا خاطر به ښاد دوست به ازار کړې صبر ونيسه په مخ کښې مراد غواړه په تلوار به هيڅ و نه کړې که تلوار کړې رضا پاسله قضا ته فراغت شه او که نور څه وايې ځان به خوار کړې ازادي او کاروبار دي سره لرې لاس له کاروباره وکاږه که کار کړې چي پخپله يې فاني بولې رحمانه ترو بيا څه په هغو چارو اعتبار کړې
۴۴ َکردګلوکړهچيسيمهدي ګلزارشي ته چي بل په غشو ولې هسي پوه شه کوهی مۀ کنه د بل سړي په لار کښي تۀ چي هر چا ته په خوارو سترګو ګورېلا ړومبی به ستا صورت تر خاورو خوار شي
اغزيمۀکرهپهپښوکښېبهديخارشي چي هم غشی به ستا په لور ګوزار شي چري ستا به د کوهي په غاړه لار شي
هرچي بل ازاروي هغه ازار شي هر سړی به ستا د عيبو پرده دار شي سرکوزي کوه چي بڼ دی مرغزار شي د هر چا عمل څرګند په خپل ګفتار شي ناګهانه به دا صبح شب تار شي چي لږ لږ وبله جمع کړې بسيار شي هر يو نخل چی مېوه لري سنګسار شي هرچينجیونرمچوبتهوردوڅارشي چي کيښتۍ غوندي د خلقو باربردار شي
ادم زاد په مانا واړه يو صورت دي که تۀ نۀ کوې نظر د چا و عيب ته دهقان َکر په لوړه زمکه باندي نۀ کا د مات لوښي اواز کله ثابت خيژي نن چي صبح ده روښانه لار صحيح کړه لږ يې مۀ ګڼه که هر څن ګناه لږ وي که بل بد کاندي ته ښه ورسره وکړه تل َوښؤ َوتهازاردبدورسي هغه زړه به له طوفانه په امان شي
44
The golden rule
Grown flowers that your path may rosy be, When you sow thorns, they hurt you instantly, If you shoot arrows, you should understand That they recoil and cause you tragedy
Don’t dig a well in other people’s way
For you may stumble into it some day. Why look at others with such hungry eyes, When you’ll return to that primeval clay?
All men in essence of one body are,
The blow you deal leaves on yourself a scar. If you don’t look to other people’s faults They’ll hide things, that your existence mar
A farmer doesn’t sow the highland field,
Be humble, and the woods to meadows yield! A broken jar will give a broken sound,
By speech your action’s quality’s revealed
Make straight your path, while daylight’s shining yet For darkness follows when the sun has set.
Do not consider any sins too small,
For drop by drop they make a rivulet
Return the bad things done to you with good, For trees are only stones when they bear fruit.
خدای دي بد له لاسه نۀ کا او که وي هم د رحمان دي له کل بدو استغفار شي
The good man always suffers from the bad, The insects always seek the tender wood
In every storm that heart shall stay afloat
Which carries people’s burdens like a boat. Though God may not let evil run its course RAHMAN must still the prayer for pardon quote
45
Constantly revolving
If a host of worries Should besiege your heart Do not be discouraged They will soon depart
That immediate sorrow Which today you face You’ll forget tomorrow For some other case
God all change renounces Man forever veers
Now he weighs two ounces Now a pukka seer
Various in splendour Adam may appear
Like one symbol rendered Either zoar or zer
Constantly revolving Worldly things and norms Ever are dissolving
Into other forms
All too many troubles
۴۵ که دي غم د درست جهان تر زړۀ چاپېر شي دلګير مۀ شه هسې وايه چی به تېر شي غم هغه دی هر چي څېرمه وي وچاته وړومبني واړه تر وروستيو پورې هېر شي بې له خدايه چي مدام په يوۀ حال دی بنده کله شېر شاهي شي کله سېر شي يوه ادم دی چې په څو رنګه جلوه کا ي و ر ق م د ی ک ل ه ز َو ر ش ي ک ل ه ز ې ر ش ي د دنيا چارې مدام په قرار نۀ دي د بڼو په ځنبول په بل بل پېر شي په لږ عمر کښې ډېر غم له کوه راغی خو له خپلې بې صبرۍ په سړي ډېر شي خريدار او فروشنده چي سره خوښ دي په سودا کښې سختي نۀ کا تېروبېر شي ښايسته په جهان ډېر دي بې حسابه بارې څوک به د رحمان د يار څېر شي
Has a life so brief
If impatience doubles Triple will your grief
People, when they bargain Can, if so they like,
Cut the profit margin Make it give and take
Tough the world so many Beauties can present
Saw RAHMAN not any Beauty like his friend
د هغو عمر به واړه په عذاب وي دهقانان يې همه واړه خانه خراب وي د باران له انتظاره به بې خواب وي د هغۀ ماهي په طور به کباب وي چي نخيل و زراعت به يې سيراب شي که چرې خواست په عمر مستجاب شي هومره غوږ يې نه په چنګ نۀ په رباب وي لا ګرمي يې په صورت کښې د افتاب وي د افتاب په څېر ګومان يې په ماهتاب وي لوښي لرګي يې مردار په منجلاب وي که اوبۀ يې ګډې وډې په پيشاب وي که ساکن د خانقاه او د محراب وي که په لاس يې ورقونه د کتاب وي که په ګوټ اوبو يې عين د حج ثواب وي که يې شپه او ورځ په سر باندي سحاب وي چي اوبه پکښې نايابه تر ګلاب وي چي يو څاڅکی پرې ګوهر غوندي ناياب وي همېشه يې سپېره ږيره په تراب وي هغه خلک چي بې اب وي خو بې اب وي هغه کلی چي د بل کلي پايناب وی پايناب سړی که زوی د ارباب وي تل تر تله يې تر بل لاندې حساب وي لکه مار په ملا وهلی پېچ و تاب وی لاستړلیدخپلشرمپهتناب وي همېشه يې له بدۍ نه اجتناب وي هغه دم يې په خپل ځان باندي عتاب وي چې په عمر نۀ د سوال نۀ د جواب وي او په اصل به موچي يا به قصاب وي چي په زړۀ کښې يې نۀ شرم نۀ حجاب وي تۀ ګومان کړې چی سړی دی، دی دواب وي تروخلاصيبهيولهخو َنپهکومبابوي که به رزق د چا هسي رنګ سيلاب وي هغه پرېږده چې لا نوم يې د نواب وي
۴۶ هر چي کښت يې په باران او په سيلاب وي هغه ملک چي پکښې سيند او رودبار نۀ وي و اسمان ته به يې سترګې وي ختلې لکه څوک چې کړوي يې په کړهي کښې لا به کله بارانونه پرې نزول شي همېشه له خدايه خواست د اوبو کاندي کله تل چي يې په زوږ د اوبو غوږ وي که همه عمر باران ورباندې اوري د ګرمۍ او د خوشکۍ له دهشته د اوبو له ډېرې ډېرې قيمتۍ نه فرق د پاکو د ناپاکو اوبو نه کا د اوبو په غلا چي ورشي نۀ جاروځي د اوبو په وېش چي ورشي انصاف نه کا د اوبو ثواب يې نۀ کيږي له لاسه د باران اميد يې نۀ کيږي له خدايه پليتي به يې له تنه څه رنګ درومي هيڅ يې مۀ پوښته له غوسله له اودسه په سبب د ډېره ډېره تيممه د َللمي سړي په مخ کښې اب وي چرې په ابې کښې به هم خونه ويرانه يو به نۀ سي هيڅ بری له سري ورخه سم حساب له عزيزانوکله مومي نۀ طاقت د درېدل لري نۀ صبر نۀيېمرګنۀيېفتنهلهلاسهکيږي چي يې زيست روزګار پکار په تحمل شي که يوه بده وينا يې له خولې ووځي يو هغه سړی تېری ورباندي کاندي همسايه او چريکار يې پښتانۀ شي ملايم ويل اثر په هغه څه کا لکه ديو د سړيو په صورت شي چياشراف دهسېخرسپهلاسکيوزي هسي رزق دي هيچا له وړ نۀ کا نوکري د يوۀ سپي ورلره ښۀ ده
د خشکۍ له غمه قوم د رحمان خوښ دی که رفتن يې په جهانه په شتاب وي
46 Thirst
The man whose crops depend on rain Is passing all his days in pain
The land without a water main
Its tillers hardly can sustain
His eyes glued to heaves in distress Will it send rain upon the waterless?
He burns like fish cooking oil
Into kabab he’ll slowly broil
Will rain upon his thirsty soil
Soon grace his labour and his toil?
He day and night will make the same request: O God, have mercy on the waterless!
The sound of rain is music sweet
To him, more than the guitar’s beat,
If rain should fall for years replete
It could not calm his body’s heat
The heat and light has made him so obsessed That even moonlight scares the waterless
So priceless is each tiny drink
That all his wooden vessels stink,
Of clean and unclean he can’t think When he goes out to steal a pint of less No sacred place deters the waterless
By distribution he must cheat
Though he be learned and can read, He can’t afford the gracious deed That would assure him heavenly need, If always walking in a cloud, still less Will dare to trust in God the waterless
For flushing dirt he has no power
He holds less liquid than a flower
Don’t ask if he has had a shower
When gold cannot one drop recover,
Since he with sand ablutions must redress It’s mixed with stubbles from the waterless
The tiller of this aridness
Forever remains waterless
But irrigated land no less
Can cause a similar distress
The wretched farmer in backwaterland Forever suffers from his fellow-man
His relatives will him abuse
He never gets what he can use
He has no strength to tell the truth,
Like beaten snakes he twists and screws, For his own right he can’t afford to stand He’s tied by shame to his backwaterland
Shall he endure, this wretched one
Must feud and enmity he shun,
If he should slip an evil pun
Against himself it will be spun Unpunished, lowborn people taunt him can That only happens in backwaterland
Into Pathans his workers rise
Tough they be low-cast otherwise,
Soft words will take him with surprise His dignity is shrunk in size
You think that in appearance he’s a man But he’s a bastard of backwaterland
His evil habits he’ll enhance
Drunk in the wine of ignorance
When nobles fall into such hands
Of their release there is no chance
God save us from a future of the brand That flows in drops into backwaterland
Than such a serf he’s better, who Regards all water as taboo,
To serve a dog would rather do Though as nawab himself he view RAHMAN prefers the men of arid land If soon he has to leave backwaterland
۴٧ له هغو سره به څه فکر د يار وي چي ياران يې په هر لور هزار هزار وي په اشنا پسې ويشتلی هم هغه وي چي له نورې اشنايۍ يې استغفار وي
کهبېتابهميياصبرياقراروي بې مَينه که ژوندون وي څه پکار وي هغه اور و عاشقانو ته ګلزار وي که ذره به زما ړزۀ له تا ازار وي چي يې فکر يا د سر يا د دستار وي ولېنۀچېستادزلفوزناردار وي هغه اور به هم ريښتيا ستا د رخسار وي
صبورياوقراريديپهمازومشي هر ژوندون د يار په وصل ښايستۀ وي که د يار له لاسه اور په ما بليږي په يارۍ کښې ازار نشته خدای دي نۀ کا و هغو ته عاشق نه ويلی بويه ځایيېاورشيچيزناريېشيپهغاړه ستا د زلفو زناردار که په اور سوزي
هغه جونه به ليلا غوندي رسوا شي چي رحمان غوندي مجنون يې په ديار وي
47
Cost of friendship
How can he pay true friendship’s price Who caters to a thousand friends
And each of them demands a slice
Of that attentions, which he spends?
That man is truly lost and gone In love and friendship to the core Who pours abundant love on one While all the others he ignores
Begone my patience and my peace If I should ever dare to find
Apart from your true love release And comfort for my troubled mind
The sweetheart’s presence beautifies All aspect of this earthly life. Without a loved one, life goes by With not a purpose for its strife
And if her love sets me one fire
I do not whimper in its throes Don’t lovers while in hot desire Amidst the flames behold a rose?
True friendship is without distress And God forbid, O ardent force Of love in my sweetheart’s caress That you the least affliction cause!
How can a person ever claim
To be in love, when first of all He worries about life and name?
That man is not in love at all
Destined for Hell are those who tie Around their necks the hindu-thread, Not so with me, encircled by
Your tresses’ sacred cord instead
If he who wear your tresses’ thread
Is burnt by flaming, scorching streaks Of fire, it really is instead
The radiance of your glowing cheeks
Those wretched girls whom RAHMAN courts Shall find the very same disgrace
Upon them by this Majnun brought
As Laila erstwhile had so face
48 Frenzy
If to a stranger you extend
The favours of your loving heart Then for your sake I shall regard That stranger as my friend
Whoever finds, he must adore A single face, when he beholds Its hidden treasures, he extols A hundred faces more
If service for a king you do You cannot limit your request To him alone, but must impress It on his doorman too
In truth I should not put to scorn Those jealous guardians at your door For they confirm the ancient law That roses must have thorns
No nightingale in earnest quest For access to the rose of dawn Succeeds until a hundred thorns Are buried in its breast
The sufi, when he senses that He craves the rapture of the cup
۴٨ که دا ستا د خاطر مينه په اغيار وي ستا دپاره دي اغيار هم زما يار وي هر سړی چي په يو مخ باندي مين وي له يوۀ مخه يو سل مخه پکار وي هر چي کاندي نوکري د بادشاهانو خامخا به د دربانو منت بار وي زۀ به ستا له رقيبانو څه مانه کړم دا دستور دی چي له ګله سره خار وي څو سل خاره يې ښخ نۀ شي په ټټر کښې کله وي چي د بلبل و ګل ته لار وي سجاده به د ثاقي د لارې فرش کا هر صوفي چي د سرو سترګو خريدار وي په جذبه د عاشقۍ به لېونی شي که په قطع افلاطون غوندي هوښيار وي په رحمان باندي به هيڅ ملامت نۀ کا هر سړی چي ستا له مخه خبردار وي
Along the saqi’s road lines up And spreads his prayer mat
His frenzied loving in a sea
Of holy madness he will spend Though otherwise intelligent As Plato he may be
RAHMAN has stated now his case And there’s no blame in this affair From those who are themselves aware Of his beloved’s face
49
Minarets of skulls
Many people I remember Tasting sugar in my day And I saw them fade away Into dust and ember
Sandal-tree would chafe and shiver Following the ancient law Box-tree branches for the saw
Fell with silent quiver
On the site of solemn graveyards Mighty structures rested once Now they are dust ensconced Destiny is wayward
See the sword of separation Hanging by a single hair
How this shifting world then dare Make your love’s foundation?
God’s made heaven so distressing That for better and for worse
It will be to some a curse
And to some a blessing
All the bricks of every dwelling Where men now in life indulge Make but minarets of skulls
As RAHMAN keeps telling
۴٩ ډېرې خولې زما په ياد شکرخورې شوې بيا زما په زمانه خاورې ايرې شوې د چندڼو ونې وسولېدې ولاړې هزار څانګې د شمشادو په ارې شوې په هغو زمکو چي روغې پرې ماڼۍ وې د ايام په ګردشونو اديرې شوې په دنيا کښې چي بنياد د اشنايۍ کا د هجران تورې هغۀ لره تېرې شوې دا فلک خدای پيدا کړی دا يې خوی دی چي و چا ته يې دعا چا ته ښېرې شوې د دنيا د محلونو خښتې واړه و رحمان ته د سرونو منارې شوې
50 Rapture
Saqi, hand me of the wine That can cure this pain of mine Just one goblet, may be two Would do
Not with grape-wine fill the cup Which you drink and then throw up, For your lips’ delicious wine
I pine
Swords that lack the efficacy Of that wine, no victory From the enemy within
Can win
Comfort to the world you gave Sweetheart wine, but still your slave Waits with dry and aching tongue, How long?
Let me have so strong a drink That I in oblivion sink Sensing nothing in your kiss But bliss
Thus enraptured I may find
۵٠ چيداروددردوغم ديهغهمی ساقي راکړه َيو دوه جامه پياپی می د خپلو لبو را، نۀ د انګورو چي اول يې نوشيدن وي پسې قی په هر تېغ کښې چي اب نۀ وي د شرابو څوک د غم په غليم نۀ مومي بری جام د ميو چي غمخوار د کل جهان شؤ زۀبهاوسم پهداغمکښېتابهکی راشه َيو ځله مي هسې مست خراب کړه چي خبر نۀ شم له حاله د هيڅ شی بېخودي هسې پناه ده زو َروره چي له هره غمه خلاص کاندي سړی زۀ هغه تحصيل تمام ګڼم په عشق کښې چي يې روغ وګړي بولي لېونی رحمان صلح له رقيب سره په دا که اشنا ښۀ دی البته خوړونکی سپی
Refuge for the troubled mind And from every sorrow be Set free
This is love’s most perfect gain: It pronounces those insane
Who are used to call good health Their wealth
Let RAHMAN his hand extend To his rival as friend
Though he is, to say the least, A beast