ملت او ملیت
[08.Jul.2022 - 16:55]ملت او ملیت
لیک: خان محمد مبارز څاپی
دالحجرات سورت په ( ۳۱) ایت کی د لوی خدای له لورې ویل شو ي دي چی: انسان له یوې مور او له یوه پلار نه زيږيدلی، خو د پيژندګلوۍ لپاره په شعوبو او قبایلو ویشل شوی دی. شعوب ؛ یانې څا نګی، قبایل، خیلونه.
ددی ایت مفهوم روښانه دی. ېانې انسان له فطرته په کورنیو، قومونو او قبایلو کی زېږیدلی؛ روزنه یی لیدلې او لوی شوی دی.۰ خو په عقیدوي اړخ کی څنګه چی په قران کریم کښې راغلي دي دغه قومونه او قبایل په امتونو ا و ملتونو کی را غونډ شوي او خوندي شویدي ۰وګورۍ د ا سلامي امت 'عیسوي امت او موسو ي امت)) چی د غه درېواړه "امتونه" په ابراهیمي ملت کی مدغم شوی او د ابراهیمی ملت په نا مه یوه لویه انساني ټولنه تری جوړه شوید ه.
په د ی تو ګه ویلی شو چی په قران کریم کی د (ملیت) په نامه کومه ډ له نه ده نو مو ل شو ی او په ا نسا ني ټو لنه کی یی هم لا تر او سه پو ر ی ځا نته ځا ی نه دی ميندلی ۰خو د "ملت" کېدلو په هکله د لوی خدای له لو رې د البقرة سو ر ت په ( ۵۳ ) ا یت کی د اسلا م پیغمبر ته امر شو ې چی د ابراهیمي ملت نه متا بعت وکړي.
همدارنګه د لوی خدای له لو ر ې د ال عمران سو ر ت په ( ۵۹) ا یت کی د اسلا م پیغمبر ته امر شو ی چی وو ا یه! مو نږ د ابراهيم په ملت پو ر ې اړه لر و چې د حق پلټون نکي وو.
د ا و ه د ملت په هکله د یني لا ر ښو و نی ۰ د ملت له ا متو نو نه که هر غړ ی وو ځي او بل ملت ته و ر شي په پخو اني ملت کی خپل غړ يتو ب له لا سه ور کو ي ۰خو د ملتو نو په د ا خل کی که څو ک د یو ه امت نه وو ځي او بل امت ته لا ړ شي - هغه د ملت غړ يتو ب سا تلی شي - مګر د امت غړ يتو ب له لا سه و ر کو ي ۰ یعنی: له خپل پخو ا ني امت نه و ځي ۰
ملت د سیا سي پيژندګلوۍ له اړ خه!
هر هېواد د یوه ټولنيز تړون له مخی را مینځته کيدونکي دی۰ خو د ځینو هېوادنو جغرافيا د مها ل د ستر و ځو ا کو نو له خو ا په قهر ا میز ه تو ګه محد و د شو ي او د یو ه پر ځا ن تړ لي نو م خا و ند ګر ځيد لي د ي ۰
د بېلګې په تو ګه د نړ ۍ و ا لی د و یېمی جګړ ې نه وروسته د افغانستان په ګانډ کښې پا کستان او همدارنګه د شو ر و ي ا تحا د د ړ نګید لو نه وروسته د تا جیکستان، اوزبکستا ن او تورکمنستان را ټوکيد نه!
په د غو هوادونو کښې چې له پا کستان نه پرته نور ټول د خپلو قامي نومونو په نامه نومول شو ي ا و هر یو یی ځا نته ملت ګڼل کیږي او نور بېلابېل لږه کي قومونه هم میشت د ي ۰ مګر هغو ی ته د هغو ی د قا م ي نو مو نو نه پر ته د ملت نوم نه دی ور کړ ل شو ی ۰ د بېلګې په تو ګه په تاجیکستا ن کی اوزبکو ته د اوزبکو د ملت نوم نه ورکول کېږي، بلکه هغوی د اوزبک د قام په نامه پېژندل کېږي او بس.
همدارنګه په اوزبکستا ن کی هم د تا جیکو لږ کي ته د تا جیکو د قا مي نوم نه پر ته د تا جیک د ملت نوم نه دی ور کړ ل شو ی ۰که ور کړ ل شي د ا به په څر ګنده مداخله وي، ې یو هېواد د بل هېواد په کورنیو چا رو کی کو ي ۰
د ملیت نوم خو یو نامانوسه نوم دی او د غه نوم هیچیرته د کارونزې (استعمال) وړ تیا نه ده ميند لی ۰ د ا د شو ر و ي ا تحاد د ز ما نی د بد عتیا نو په قالب کی جو ړ شو ی نو م یو ا ځی او یو اځې په ا فغانستا ن کی د ملت له بد ن نه د ملیتو نو په نا مه د لږ کیو قا مو نو د بیلو لو په کا ر کی د سو با ړ ي په تو ګه کا ر و ل کیږ ي ۰ ځکه چی حیرا نتیا په د ې کی ده چی ډ یر کلو نه و شو ل شو ر و ي ا تحا د ړ نګ شو ی ! خو د هغو یو نه ر ا پا تې لا س پو سي د ملیت په نا مه د ټو لنو بیلو نکي سیا ست لا پسی هم په ا فغا نستا ن کی ز مز مه کو ي ۰
د" ملیت" نو م لا تر او سه پو ر ې په ا نسا ني ټو لنه او بیا د انسا نیت په ټو لنيز و تشکيلاتو کښې نادوده او نامانوسه پا تی شو ی، نه په سیا سي تشکيلات تو کی ځا ی لر ي او نه په د یني تشکیلا تو کی د ځای خاوند شو ې دی ۰ له بلی خو ا نه د "ملیت" نوم د یو چا د ملت یانې د سیاسي پيژندنې په لاره کښې د مخاطب په تو ګه یو تصغیري او تحقيري نوم یا وئۍ ده چې د منښت له دريځ نه لاندې غورځيدلې او هیڅکله هم د کارېدنې وړتیا یې نه ده میند لی ۰
د ا په د ا چی د ملت د توري د کارونې (استعمال) موارد د هغه د ضمیر د نسبتي حا لت له لا مله
ډیر لږ ا و یا په نشت کی ګڼل شو ی ا و په د ی تو ګه د کا ر ید نی په مها ل کی د تیر ا و هیر په کنده کی غو ر ځيد لی او سپک شو ی د ی ۰
کله چی یوه قبیله د یو ملت مینځته ورغلله نور نو خپل پخوانۍ ملي حا لت پرېږدي او د نو ي "ملت" سره مدغم کیږ ي څو د ټو لنی د فطر ي حا لت په خپلو لو سره د ملت په د ننه کی د و د ې ا و غو ړ ید ا ورشوو مو مي ۰
په د ې تو ګه مو نږ لید لی شو چی نه یواځې په سیاسي ا ړ خ کښې چی په د یني ا ړ خ کی هم د یو ملت په منځ کی د نو رو ملتو نو لپاره د مستقلی پيژندګلو ي مشروعیت نه د ی منل شوی، ځکه چی لږه کي د ډیره کي تابع ګڼل کیږي
ېادونه: کله چی شوروي اتحاد پر افغا نستان یرغل وکړ د ملیت توری هم د ځینو مجهولو کړیو له خوا وکارول شو. په هغه مهال کی دا خبره نا ممکنه نه وه چی ګنی شوروي ځواک به په افغا نستان کی د ملیت په نا مه د ملت د ويشلو په موخه کوم کار ونه کړي.
(خان محمد مبارز څاپی)