Adab au Hunar / شعر، ادب او هنر
انسانیت څه شی ته وایئ
انسانیت څه شی ته وایئ
ښه ژوند څه شی ته وایئ
ولی له هر څه نه ناخبر یئ
پوهیږی څه شی ته وایئ
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
ولی د څه شی لپاره وارختا یئ
په دی باندی ځان پوهه کړه
دنیا وپیژنه دنیا څه شی ده
هغه ورځ دی در په یاد کړه
دنیا ته څنګه وی راغلی
هغه ورځ دی در په یاد کړه
له د فانی دنیا نه به څنګه ځی
څه کولی شی ولی یئ دلته راغلی
ولی دردیږی خوار او ځار یئ
د ژوند کامیابی موفقت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
چا راوړي له ځان سره څه دي
چا د وړي له دنیا نه څه دي
هر څه دی درنه پاتې دي تنها به ځی
ولی د ژوند درولی په سرو لمبو
ولی د ژوند روان کړی په بدو لارو
دوه ورځی ژوند ده مه کوه ظلمونه
اخیر یوه ورځ هر څوک مری ځی
د څه له پاره دومره بی صبر یئ
معنا د مینی محبت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
روان شه د مین محبت په لار
غوره کړه درته د مین محبت لار
مینه محبت له یو بل سره د ژوند د سفر رڼا ده
مینه محبت لوی سمر ده هر څه درته راوړۍ
مینه محبت د انسانیت جامه ده رڼا ده
مینه محبت د عبادتونو لوی عبادت ده
مینه محبت لوی راز د ژوندانه ده
مینه محبت اول له خپل ځان سره شروع کړه
بی مینی محبته خلک لکه
بی خونده میوه ده لکه بی سمره ونه ده
ډیر خلک نفرتونو خوار او ځار کړل
ډیر خلک یې غورزولی له جګو فانډونه
ډیر خلک یې مختوری د دنیا او اخرت کړل
ډیر خلک یې بندیوان د تنها یی کړل
بی مینی محبته خلک روان په تورو تیرو کی دي
ځکه دوی هر وخت په چیغو نارو کی دي
د ژوند له هر درد هر غم سره په جنګ وی
د ژوند د سفر هر دروند بار ورباندی بار یې
د دی ناکامی حیلت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
ځان خبر په خپل ګټه او تاوان کړه
ځان خبر په خپل خوښی او خوشحالی کړه
که چاته د ښه نه ورسیږی بد مه رسوه
که چاسره مرسته نه شی کولی بد مه کوه
که چاسره مینه محبت نه شی کولی
له هی چا څخه نفرت مه کوه
له هی چاسره کینه دښمنی مه کوه
له خپل ژوند او ځان سره
نفرت کینه دښمنی مه کړه
د خپلی اسانی اسودګی لاره پیدا کړه
د مینی محبت د ژوند لاره پیدا کړه
د حپل ژوند د مقصد لاره پیداکړه
د خپل ژوند د ښه کیدلو لاره پیدا کړه
ځان خبر له خپل ژوند نه کړه
د نورماله ښه ژوند لاره پیدا کړه
ښه او بد ژوند نورماله ژوند څه ته وایې
څه کولی شی څه غواړی
ولی وایی هیڅ شی کولی نه شی
که له بل سره مرسته نه شی کولی
له خپل ژوند او ځان سره خو دی
هره مرسته کولی شی هر څه کولی شی
ولی ځان ته وایی چی بیکار یئ
د انسان ښه او بد عدت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
ښه وګوره ونو او ګلونو ته
چی ځی او راځی
دوی څنګه راځی څنګه غټیږی
دوی څنګه زړیږی مړه کیږی
ښه فکر ورباندی وکړه
د انسان او دوۍ له منځه فرق دا ده
چی دوۍ څه نه وایې پټه خوله دي
انسان هر څه وینو خبری کولی شی
انسان هم په اخیرت کی راژوندی کیږی
انسان دنیا ته یو زلی راځی بیا ځی
دا ستا لپاره یو ښه امتحان ده
ژوند او دنیا ټوله یو امتحان ده
ولی د څه لپاره د څه شی لپاره
له خپل ژوند نه بی زار یئ
ویښ شه عبرت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
دا دومره لالوانتیا د څه لپاره کوی
دا دومره ظلم ستم د څه لپاره کړی
د انسان تر پیدا یښته تر اوسه پوری
څومره خلک راغلل او لاړل
بدرنګه او شایسته راغلل لاړل
ښه او بد خلک راغلل لاړل
امیر او باد شاه راغلل لاړل
غریب او ګدا راغلل لاړل
واړه او غټ خلک هم راغلل لاړل
زورو او کمزوری خلک هم راغلل لاړل
ټول بیرته تورو خاورو ته لاړل
هلته د ټولو منزل یو دې
لکه څنګه چی خالی راغلی وه
همغه شانته بیر ته خالی لاړل
هر څه ورنه پاتی شول
هی چا له ځانه سره څه شی وینه وړل
نو ستا ولی جنګ ده له ژوند سره
ژوند د ولی غمجن کړی دې
د ځان ښکلی دونیاګی دی
ولی تیاره کړی دی
ولی ژړیږی ولی دردیږی
ولی د څه لپاره دومره ناچار یې
د ښه او بد انسان خصلت څه شی ده
انسانه دومره څه له ناقرار یئ
ځان خبر د انسانیت په معنا کړه
متن : هر څه روان دي
توره شپه یی کړه ورکه سپینکی سحر په مستی کی
سپین سحرهم غرق شو په سیلاب د سری غرمی کی
سری غرمی ته ولاړلاس په تیره توره زړی مازدیګر
د شین لڼډی ماښام په دام کی راګیر شو زړی مازد یګر
لڼډی ماښام یئ هم وخوړ توری شپی پاس په اسمان کی
زه هم بندیوان شوم د مسافری په تریخ زندان کی
د جنګ جګړو د مرضونو نقصان او تاوان !؟
لیک: ذبیح الله شریفی
محترمو لوستونکو د دغی لیکنی څخه مقصد دا ده چی هر (( انسان یا بشر )) وکولی شی څنګه دنیا او خپل ژوند په خوشحالی سره مخکی بځو ؛ ولی بعضی متصبه مریض خلک د یوه ښه اصلی دین اسلام یوه ښی اصلی دیموکراسی د حوقوق بشر د میللی متحد نوم بد نامه وی یا بیځایه ګټی ورباندی کوی یا یی ورڅخه اخلی او یا یی شرموی ؛ نو اوس مونږه انسانان څه باید وکړو چی ! دنیا ؛ یا خپل ژوند خپل ځان له د غو اوسنیو څختو کړاونو دردونو څخه وژغورو یا یی ورڅخه وساتو یا یی خلاص کړو ؛ او خدای د وکړی چی په دنیا کی د دغه سی ښو رڼا وو مقصدونو یا مرام حدف لپاره نور خلک هم راویښ شی چی د نیا او د انسان ژوند ل
ه بدو عمالو او کړنو څخه وژغوری یا یی ورڅخه وساتی او لارښونه ورته وکړی ؛ د مینی محبت د انسانیت لاررو ته یی تشویق کړی په دونیا کی د صولی امن او راحاتی فضا خپره کړی ؛ ولی څی نن ورځ مونږ ټول خلک دا وینو چی په دنیا کی ظلم ستم زورواکی تنها فرستی خود خواهی بیخی هدته رسیدلي ده زیاته شوی ده او باید َټول ښه حقوق بشره انسانان دنیا له دا اوسنیو بدیو او دردونو نه په شریکه باندی وژغورو خلاصه یی کړو ؛ نن ورځ مونږ دا وینو چی دنیا ټوله د ورانی ګډوډی د خرابیدلو د تصب کین او بوغز خواته روانه ده ؛ له یو بل سره د مینی محبت کول یا کمک کول انسانیت په کمیو ده او یا له منځه ځä
ä؛ که مونږه ښه فکر ورته وکړو ټوله دنیا له یو ډیر څخت ختر سره مخامخ ده د صولی د حقوق بشر نوم هم په ورکیدو په کمیدو ده له منځه ځی ؛ که دا جنګ جګړی او دا تصوبونه هم دا شانته مخکی لاړ شی !؟ د نړۍ په هر یواد کی یو سو تعصوب کونکی یا تعصوب اچونکی مریضان ؛ د حقوق بشر ضید خلک یا مافیا یی غله !؟ د خپلو بی ځایه ګټو او د خپل کامیابی د نوم نیشان په خاتر باندی دنیا ته انسانی جامعی ته هر رنګه دردونو بدی یا تعصوبونو کین او بوغز دښمنیو جنګ او جګړو ته لار اواره وی ، او مخ کی یی بیا یی ؛ او د دی بی ځایه عملونو کړنو په هر هیواد یا نړی کی ؛ خوار غریب ؛ کارګر ؛ بیچاره مظلوم ؛ د م
جبوریت له لاسه ناپوهه خلک یی ښکار کیږی لمنځه ځی زوریږی دردیږی ؛ یا په رنګا رنګ مرضونو عفتونو باندی اخته کیږی څی بیا یی نه درمان وی او نه جوړښت وی ؛ او هم دا مرضونه عفتونه دردونه به ټوله دنیا یا نړۍ کی تیتکیږی ؛ که مونږه بیا هم دنیا ته ښه فکر وکړو دا د اوسنئ روانی مافیایی جنګ جګړو او تعصوبونو کین او بوغز ؛ د همدی وجعی وضعیت یا نقصان له عمله ټوله نړۍ یا انسانی جامعه له یو ډیر څخت غټ ختر سره مخامخ کړی ده یا به یی راتلونکی کی مخامخ کړی چی بیا به یی مخه نول اسانه کار نه نوی !؟ د مثال په توګه که مونږه ښه وګورو تنها دا د افغانستان جنګ جکړو یا له نوری نړی نه د
ورسته پاتیکیدلو له عمله سومره غټ جنجال او موشکلات او مرضونه نړۍ ته جوړ شول »« اول لکه د افغانستان د ایرینو فډرو ؛ چرڅ ؛ تریاک ؛ په دوم قدم کی افغانستان د دنیا د مافیاوو د د نیا د تروریستانو په اډو یا زالو باندی بدل شو ! او ټوله نړی ورڅخه پعذاب شوه په مرضونو دردونو که کړه شوه ! او افغانستان کی په میلونهاوو انسانان مړه شو دربدره خوار او زار شول او دا لړی لا روانه ده اوس سوال دلته پیدا کیږی! چی دا چا وکړل ولی د څه لپاره د کوم مقصد لپاره افغانستان یی په دی بدو مرضونو باندی اخته یا یی په واړوه اخیر ولی د څه لپاره !؟ که د تیرو وختونو ظالم اتوم لرون کی د شو
روی کمونستانو که په افغانستان باندی امله نه کولی او خپل خود غرزه دیکتاتوری یی نه چله ولئ ولی به اوس افغانستان په د حال باندی وو او د مافیا وو تروریستانو زاله به ګرځیده! نړۍ به ورسره پعذاب وه ؛ بل که مونږه ښه فکر ورباندی وکړو د دی مشکلاتو یا جنجالونو ریښی بیخی غټی شوی دي مونږه ولیدل چی په دا تیرو لسو ۱۰کلوکی جګړه لر او بر افغانستان کی وزیرستان کی صوات کی کندهار کی روانه وله انسانان افغانستان کی مړه کیدل تاوانونه او غټ غټ مصرفونه افغانستان کی کیدل او بیلاخیره اسامه بین لادن د پاکستان په پایتخت اسلام اباد کی وسیده او خپل ژوند یی کاوه او د همدغی جګä
äی له عمله ټوله نړۍ کی د وهم ډار د وحشت د مایوسی فضا خوره شوی وه ؛ د همدغی جګړی له عمله د اسلام او دیموکراسی د میللی متحد حقوق بشر نوم بدنام شو خلک له یو بل سره په تضاد باندی شول نفرتونه ورو ورو په زیاتی دو شول ! اوس بیا سوال پیدا کیږی چی دی جګړی ولی دومره تاوانونه واړل او دا دومره بی ګنا انسانان ولی مړه شول ولی په میلونهاوو غټ غټ مصرفونه وشول د څه لپاره اخیر ولی ؛ که افغانان مړه شول هم انسانان ول او که د ناټو یا ایساف یا امریکا اسکر مړه شول هم انسانان ول اخیر ولی د څه لپاره انسان د انسان دښمن ګرځیدلی ده او هره ورځ خلک مری د کوم مقصد لپاره ؛ ولی د میلل
ی متحد یا د صولی د خبرو اترو د چل او هنر له لاری مشکلات او دا جنجالونه نه حل کیږی ! او کنا جهانی مافیا یا تصوب اچونکی نه غواړی چی د خبرو اترو د چل او هنر له لاری دا مشکلات جنجالونه له منځه ویسی یا یی ورک کړی یا یی حل کړی !؟ دوۍ یی څه کوی هر وخت همیش په جنګ جګړو کی خوار غریب خلک بی چاره اسکران ژوند له لاسه ورکوی او مړه کیږی له دواړو غاړو نه ! چی د یو سو جنګ تپلو یا جنګ جوړه ونکو ژوند ارامه او ښه په مزو چړچو کی تیر شی دوۍ ته خو په کی هیڅ نوقصان زرر نه رسیږی ؛ وایه د خوارو غریبو مزدور کارکونکو خلکو چی دا تاوانو نه به ګالی زوریږی به په رنګا رنګ مرضونو دردونوä
äاندی به اوړی د هم دغو جګړو او ګډوډیو له عمله بیا ټوله نړۍ ګډه وډه کیږی په رنګا رنګ مرضنو باندی اخته کیږی چی بیا به یی نه علاج وی او نه درمان !؟ دا خو تنها د یوه افغانستان مثال وه تاسو دا د نوری نړۍ جنګ جګړو باندی ښه فکر او غور وکړی چی څه ورنه جوړیږی ! لکه د عراق مثله د فلستین مثله د سوډان او سومالیا د کشمیر مثله او دا کمو نورو ملکونو کی چی د جنګ جګړو ؛ او د بیکاری د ولږی قاتی تندی مشکلات جنجالونه روان دي که دا ټولو ته بیا ښه فکر وکړو او دا مشکیلات جنجالونه لا نورهم زیاتیږی مخکی ځی کموالی نه په کی راځی نه کمیږی د همدغو وجو له عمله نړۍ مخ په خرابی دو رونä
äنه ده نه دی ښه کیدا په لور !؟ او که د حقوق بشر یا مللی متحد سره میاشته هم دا شانته چوپ پاتی شی په ریښتیا زغرده باندی څه ونه کړی د صولی او ارامی په لارو او برخه کی د دوۍ له نوم څخه هم خلک ورو ورو مایوسه کیږی او خپل باور ایتبارله لاسه ورکوی