Adab au Hunar / شعر، ادب او هنر
وَایه – مه وَایه
ملګري هیوادونه ----------الامم المتحدة 24.06.2014
ټولنَی ټولتون ------------- ملي ارشیف
خوځښت ------------------ تحریک
ډګــر ---------------------- میدان
وُښیار --------------------- عاقل
ناپوه ---------------------- جاهل
ښکاره -------------------- معروف
سرټکونه ----------------- سرشکوه
سرځای ------------------ ریاست
وینه کړ ------------------ خونکار
وینه توئ ---------------- خونریز
مرسته ------------------ همکاري
چوپړ ------------------- خدمت
ځای -------------------- موقع
کیسه -------------------- قیصة(عربي)
نکل --------------------- حکایت(عربي)
کیسه -------------------- افسانه(پاړسي)
کچکول ----------------- کتابچه( پاړسي)
ـــــــ -------------------- دفتر/ کراسة(عربي)
ـــــــ -------------------- دملنګانودخیر راټولولوتاسلی(پښتو/پاړسي)
ـــــــ --------------------- کراسة /کشکول(عربي ږبڅانګه)
انځور -------------------- عکس/صورة(عربي/پاړسي)
راګرځښت --------------- انعکاس(عربي / پاړسي)
کړ ----------------------- کار/عمل(پاړسي/عربي)
کاړن -------------------- کارګر
چوپاړ ------------------- مزدور
ماشوم ------------------- غلام(عربي)
ځانښت ------------------ شخصیت/هویت
برابري ------------------ عدالت/مساوات
هنداره ------------------ آینه؟آینک
ګټه -------------------- فایده
پوهنتون --------------- دانشګاه
ملګری ----------------- همراه،رفیق
تل ---------------------- همیشه
موخه ------------------- هدف
چاره ------------------- وسیله
پېښه ------------------- واقعة
وار -------------------- نوبة/نوبت
کرکه ------------------ نفرت
برخه ------------------ حصة
برخلیک --------------- نصیب
پُښت ----------------- نسل
پایله ------------------ نتیجه
پای ------------------ نهایت/ختم
نیمګړی ------------- ناقص/نامکمل
زېږد ---------------- میلاد
دریځ ---------------- موقت
ټاکلې دریدنه -------- اقامة مؤقتة
تړنه ---------------- رابطه/علاقه
اړیکه ---------------اتصال
برابري ------------- عدل/ مساوات
سرچین ------------- منبع/مصدر
وولس -------------- ملت
ګرم ـ-------------- ملامت
بشپړ -------------- کامل/مکمل
لیک -------------- رساله/خط
لیکل شوَیْ -------- مکتوب
ښوونځَیْ ---------- مکتب
ښوونځۍ ---------- مدرسه
استوګن ----------- مقیم
سریږه ----------- مقدمه
نیغ -------------- مباشر
مستقیم ---------- سیخ
سم -------------- صحیح/درست
مېن /خوار ------ مسکین
خوی ----------- عادت
دود ونه --------------- سُنن الحیاة
کړه وړه -------------- کردن وبُردن
رنځ ----------------- مرض
ناروغ ---------------- مریض
روغتون ------------- مستشفی
ګډ شوَیْ-------------- مشترک
ګډ -------------------- شریک
ګډون ---------------- شراکت
ختیځ --------------- مشرق / شرق
لویدیځ -------------- مغرب / غرب
مرستیال ------------ مساعد/ معاون
لوړځای ------------ مکان عالي
مخور -------------- اعتباري / معتبر
چاپېریال------------- محیط
سیمه یز------------ محلي
منخپانګه ----------- محتوی
چاپه --------------- محاصره
ټاپه ---------------- ختم/مُهر
ناڅاپه -------------- بغتة
ټولګه -------------- مجموعه
بېلګ / بیګه -------- مثال
کړنلار ------------- متود
ځای په ځای --------- متمرکز
خوند -------------- لذت
لوبه --------------- فن
خوندور --------------- لذیذ
ږبڅانګه --------- لهجه
وروسته --------- لاحقه
ورستاړ ---------- لاحق/ ملحق
ګل ځای --------- ګلزار/ ګلستان
ګلبڼ ------------ ګلباغ
وراشه ---------- ګفتګو
وِېل وَیَلْ -------- ګفتګو
پېلام ----------- لغت
پېلامونه -------- لغات
ګړه ------------ کلمة
وَیَیَّهْ ----------- لفظ
غونډله -------- جُمله
لړ ------------- سطر
نوماند --------- کاندید/مرشح
ارزښت ----------- قیمت
پېړۍ ------------ قرن(سل کاله)
په سلوکې ------- في صد/درصد
تړون ----------- قرارداد/پیمان/اتفاقیة
وران ------------ خراب/بیران/هدم
ودان ----------- آباد/صالح/معمر
ترڅ ------------ اثنا
نوښت --------- ابتکار/تجدد/ نویتوب
پایښت ------------ ادامه /استمرار
وګړی ------------ انسان
غچ --------------- انتقام
نیوکه ------------- انتقاد
غندنه ----------- ادانت
ټاکنه ----------- انتخاب
لاسلیک --------- امضاء
بسنه ------------ اکتفاء
ډاډ -------------- اطمئنان
آر ------------- اصل
بېدې ------------ غیر/سوا
بنسټ --------- بنیان/اساس
درناوی --------- احترام
اوښتون -------- انفلاب
وَدَه ---------- رُشد/ انکشاف
پېټَی -------- حمل/ بار
ځیني ------- بعض
کړاو -------- مشکل
کړکیج ------ جنجال
ستونځه ------ مشکله/سختي
بیخ --------- بنیة/ریشه/تهداب
تل ----------- دائما
تل ترتله -------- به استمرار
بهیر --------- جاري/جریان
پاملرنه -------- اهتمام/توجه
په وارو ------ تکرار
پراختیا -------- توسع/توسیعة
پراخه ---------- واسعة
جوته ------------ دلیل
ځبات –------- ثابت
ټولنه ------------ جامعه(په عر بې کې پوهنتون ته وایې)
کلیزه ----------- جنتري
چمتو ---------- اماده/حاضر
تورَیْ ------------ حرف
تورکی ------------- حُریف(تصغیر)
خوځښت -------- تحریک
خوځونه --------- حرکت
ګوند -------------- حزب
پلوی ---------- طرفدار
شته والی ----------- حضور
شته ------------- حاضردی
نشته ----------- غیرحاضردی
وولس مشر -------- ریس جمهور
سرتېری ---------- عسکر
درملنه ------------ علاج
اړین ------------- ضروري
متل وهل --------- ضرب المثل
روغه:هغه وخت کېږي چې دخولوخوند سره بد شوی وي لاسونه نه وي سره اچول شوي.
جوړه:هغه وخت راځي چې لاسونه سره اچول شوي وي،ږوبله نه وي شوي.
سوله هغه وخت راځي چې چګړه وږوبله شوې وي.(دې ټولوته په عربې کې – صلح- وایې.
نارینه نومونه ------------ مذکرنومان
ښځینه نومونه --------- مؤنث نومان
خویونه ----------- عادات
پېښې ------------ تقالید
بیړه/ږر/تلوار -------عجله/سرعت
تکل --------- اراده
بډای /شتمن------------ غني
واټن --------------- فاصله
کړ --------------- فعل/کار
کړنه ------------ فعلا/ کردن
بسنه ------------- اکتفاء
وړاندیز --------- بیشنهاد
بېلښت ---------- تجزیه
څپړنه ---------- تحقیق
اوږده ونه --------- تفصیل
پلټنه ------------- تحلیل
سپړنه ----------- تفسیر
زغمل --------- تحمل
پرله پوسې ------- تدریجي/ترتیب
انډول ------------ تخمین
ورو ورو --------- ارام ارام/ براحة براحة
تړښت ----------- ترکیب
ترهګر ----------- ارهابي
ودانَول ---------- تعمیر
ګرځَنْد ------- توریست
کرښه ----------- خط
پوله ----------- حد/سرحد
کړۍ --------- حلقة
ګړۍ ----------- ساعة/ساعت
ګانټه ---------- دقیقة
مینټ ---------- ثانیه
عقرب -------- لړم
برید -------- حمله
یرغل ---------- هجوم
ایښ بښ -------- حیران
هک پک -------- متعجب/ حیران
واند ------------ خیال
پوړ ------------ مرتبه/درجه
پټ ----------- طبقه
لاندې باندې -------- فوق وتحت
کښته پورته ------- زیر وبالا
پایښت ------------ دوام
زیرمه -------------- ذخیرة
تَلنه/تول ------------- وزن
څېر ------------- شکل
څېره ------------ صورة
ډول ----------- مِثَّٔـل /قسم
څانګه --------- شعبة/ دیپارتمنټ
تګلار --------- روش/ طریقة
زیار ----------- کوشش
کړاو ---------- زحمت / تکلیف
جوړښت -------- ساختمان
پانګه ------------- سرمایه
هاند ------------ سعی
استوګنه ---------- سکونت
پیوند /مل------------ ضمیمة
څپرکی ------------ فصل/باب
وَریز ------------- فقیر/دروېزه
لیکلړ ------------ فهرست/موضوعات
پرېکړه ----------- فیصله
سپکاوی --------- اهانت
تولنۍ ږبه --------- معیاري ږبه
ځا یَوَنَّه ---------- ګنجایش
پوړل ــــــــــــــــــــ طبقا/طباقا - (مصدرقیاسي/ مفعول مطبق)
پوړله ــــــــــــــــــــ طبقیة – (مصدر صناعي بـ ـ یة -)
پوړ ــــــــــــــــــــ طبق – ( اسم مذکر)
پوړه ـــــــــــــــــــ طبقة - ( اسم مؤنث)
پوړونه ـــــــــــــــــ اطباق - ( اسم جمع مذکرسالم)
پوړې ــــــــــــــ طبقات – ۰ اسم مؤنث سالم).
نوربیا
لیکوال:أ-علي خان صافي