پروينه بابۍ

لیک:لطیف جان بابی
Parveen Babi(پروينه بابۍ) (April 4, 1949 – 20 January 2005) was a very well known pashtana actress and former fashion model of the Indian film industry of the 1970s and early 1980s.
Parveen Babi was born in Junagadh Gujarat in a Muslim family. Her father Vali Mohammad Khan Babi was a system administrator with the Nawab of Junagadh and Jamal Bakhte Babi (died 2001). Her ancestors belonged to Gujarat's historical Pathan community and belonged to the royal Babi Tribe Dynasty. Babis had ruled Pashtani State of Gunagadh from 1747 to 1948.Babi is a Pashtun tribe and they are descendent of Gharghaxt(Gharghasht).Babis are living in Kandahar,Quetta,Kandooz,Kalat,Fara,
Chaman,Karachi,and Junagadh of Gujrat State.
پروين ډېر ښکلى پښتو نوم دئ او د هغۀ ستوري نوم دئ چي د ليري څخه ليدل کيږي چي د پر/پار(ليري) او وين(د ليدلؤ مونډ يا ريښه) ده.
پروينه بابۍ(Parveen Babi) د جوناگړ د بابيانؤ پۀ ټبر پوري اړه لري چي د هيندوستان يوه ډېره پۀ زړۀ پوري هونري څېره ده چي زياتره پيلمؤنؤ يې زيات ستايل سوي او ډېر اوارډونه يې گټلي دي.
بابيانو د هيندوستان د گوجرات ايالت جوناگړ کښي پښتني رياست د ١٧٤٧ څخه تر ١٩٤٨ مېلادي پوري درلود او اوس هم پۀ گوجرات کښي د تيرؤ مهالؤنؤ راهيسي تر اوسه پوري پښتانۀ شاعران او ليکوال پښتو ليکني کوي.
بابى د غرغښت زوى دئ او بابيان د غرغښت زوزات دئ چي پۀ کندهار،کلات،کندوز،فراه،بوري،چمن،کوټه،کراچي او د گوجرات ايالت پۀ جوناگړ کښي استوگن دي.
نور نو د پروين بابۍ پۀ باره کښي د ښاغلي غرڅني خان بابي ژباړه ولولئ چي د ډيرؤ ښايسته انځؤرؤنؤ سره يې ترتيب کړې ده
پـــــرويـــنــه بـــــابــــــۍ / پـــرويـــن بـــــابـــــي
پـــــرويــنــه بــــــــابـــۍ / پـــرويــن بــــــابــي ( ۱۹۴۹ د اپـــرېـــل ۴ ــ ۲۰۰۵ د جــنــوري ۲۰ ) په ۱۹۷۰ يــمــؤ او ۱۹۸۰ يــمــؤ کــلــؤنــؤ کښی د هــيــنــدي فـيـلـمــؤنــؤ يــوه ډېــره پــــه نـــام او پـــخــه پـــــېــره بــازه ( ايــاکــټــريــســه ، اکــټــريــســه ) وه ، چي د پـــېـــره بــازي ( ايــاکــټــيــنـگ ، اکــټــيــنــگ ) شـــېـــــــــوه ( ســــبــک ، ســټــايــل ) ئــې د هــر چــا خــوښـــېــدلـــه . دې د خــلــگــؤ په زړؤنــؤ کــښــي دونــــــــــــدي ځـــای نــيــولـــئ ؤ ، دونـــــدي ځــای ئــې نــيــولــئ ؤ ، چي جــــوړ ددې د نامه د پــــرســتـــــــښـــت کــولـــؤ تر هــنــده ( حــده ) پــوري بـــــه ئــې مــيــنــه ورســـره لـــــــرلــه ! پــرويـــنــه بــابــۍ / پـــرويــن بــابـــي د گـــؤجــرات د جــؤنــاگــــړ د بــــــــــابـــــــــيـــــــــانــــــؤ په يــوه پـــښـــتـــنــه کــورنـــۍ کــښي زېــږېــدلـــې ده . دې خـــپــلي لؤمړنــۍ زده کـــــــړي د اهــــــــــمـــد آبــــات / احــمــدآباد د مـــاونــټ کـــاړمـــــيــل په دپـــــيـــرســـتــــان ( هــائـــی ســکــؤل ) کښی وکــړلــې ، او بيا په داغه اهــمــد آبــات / احــمــد آباد کښي د ســــــئــــــيـــــنــټ زئـيــويــيــړ و دانــــــښـــتـــــکـــدې ( کاليج ) ته ولاړه او د هغه څخه ئې په انگرېزي ادبـــيــاتــؤ کښي د لــوړؤ بـــشــري ويــــــــديـــاوؤ ( عــلــؤمــؤ ) د کــارپــېــژنــدنــي ( مــيــاســټــئــړ او آړټـــس ) په بـــخـــښ ( بخش ) کــښي خـپــلـه دانـــــښـــتــــنــامــــه ( شــهــادتــنامه ، ډيـــــگري ) واخـيــســـتــلــه . ددې پـــلار ، ولــي مــحــمــد خـــان بـــابـــی ( چي په ۱۹۵۹ کښي مړ سوئ دئ ) نؤمــېـدئ ، چي د يـــوه ســرکـاري رئـــيــس په تـوگـه ئـئ د جـــــــــؤنــاگـــړ د نــواب ، جمال بــخــتــي خــان بــابــــــي ( چي په ۲۰۰۱ کښي مړســوئ دئ ) ســره کــار کــاوه . ددې نــيـــــکـــه گـــان د گــــــؤجـــــرات د تـــاريخي پـــښــــتــنــو په ټــولـــنــه کښی د بــــــــابـــــــيـــانـــــؤ د شـــاهـــانـــه او پــــرئـــــمـــانــــروا ( فـرمــانــروا ) کــورنــۍ څــخــه دي . پـــرويــنــه بــابــۍ / پــروين بــابــي د خـپـــل مــور ؤ پــلار تر واده ســره کــولـؤ څـــورلــس کاله ورؤســته زېــږېـــدلـــــې وه او د مور ؤ پلار دغه يــوه دانــه نــازولــې ــ نــازدانــه لــؤر وه ؛ نورکــئــم ( کؤم ) داسي فــــرئــزنــدان ( اولادؤنــه ) ئــې نه لــرلــه . دا گردسـره د لـســؤ کـالــؤ وه چي پـلار ئې مـړ ســؤ .
پــرويــنــي بـــــــابــــــۍ / پــروين بــابــي خپله د مــاډلــتــوب ( مــاډلـــيــنــگ ) پــېـــشــه په ۱۹۷۲ کښي آغـــاز کــړه او د هغه سره ئــې ډېــر ژر لــؤمــړنــی فــيــلم ، چـــئـــريــتــرا ( ۱۹۷۳ ) ، چي ســـلــيــم خـان دؤرانــی / دؤرانــي ئـې پـکــښـي هــمــبـــازه يـــي ، راووتـــئ . که څه هم دغه ښــه يــو پــؤره نــاکــامــه فــيــلم راوخــتــئ ، هــيــڅ چــا خــوښ نه کــئ ، مگـر پــرويــنــه بـابــۍ / پــرويــن بــابــــي نـــو هر چا ولــيــدلــه ؛ ورته هـــوښ ئــې ســؤ او د ســتــرگـــؤ په رپ کــښــي بيا په څو نورؤ فــيــلــمـــؤنــؤ کښي د کار کولؤ دپاره غــؤښــتــنــي ځني وسولې . ددې لــؤمـــړنی ډېــر پــــه نــام او کـامــيـاب فـــيلــــم ، چي امــيــتــاب بــچـــچـــن ورسره پــکــښــي هــمــبــازه يــي ، هغه مــجـــبــــؤر ( ۱۹۷۴ ) ؤ . پــــــرويــنــي بـــابـــۍ / پــروين بـــابـي او زيــنــت امــانــي د هــيــنــدي ســېــنــمــا د ښـــځــيــنــه پــېـــره بــازانــؤ ( تــمــثــيــل کوؤنکؤ ، ايــاکــټــريــسانــؤ ، اکــټــريــســانــؤ ) رؤخ او انــــگـــارنــــه ( تــصــور ) ، لکه ها څنگه چي ئــې د خـــلـــگؤ په زړؤنــؤ او مــغــزؤنــؤ کــــښــــي مــخـكــښــي ځــای نــيــولــئ ؤ ، هـغه ئــې دؤئ گــردســره وربـــدل کــــئ . پــرويـــنــه بــــــابــۍ / پــرويــن بــابــي د بــالــيــؤډ لــؤمــړنــۍ فــيــلــمــي ســتــورۍ وه ، چــــي د ۱۹۷۶ کال د جــؤلای په مــيــاشــت کـښــي د ټـــــايـــم د ډېــري په نــام او درنـــې مــجــلــې د مــخ پــر پـــاڼــــه باندي راښـــکـــاره سوه ، چي د هغه په لــيــدو سره ئــې ها خپلي هــمــروزگـــاره ( مــعــاصــري ) پـــېــره بــازانــي ( تمثيل کوؤنکي ، ايـاکـټـريــســانـــي ، اکـټــريــســاني ) ټـــولي ، دغــســي هــېــښــي ــ پــېــښــي ، گــؤتــه په غــاښ ورته پــاتــه ســولــې .
ددې د فــيــلــمـي پــېــشــې په باره کــښـي ئـې ، د ســره څخه تر پــايــه پــوري ، داســي گــؤمــان کــېــدئ چي ددې زور د ټــيــنــگــي پـــېــره بــازي پر ځــای ښــه تر ډېــره پــر افـــــســؤنــگـــري بــاندي دئ . و پــرويــنــي بــابـــۍ / پــرويــن بــابــي ته د ســـيـــنــگــار ( فــېـــشـــن ) په گـــيـــهــــان ( جــهــان ) کښي هم په خورا درنــه ســتــرگــه سره کــتــلــه کــېــدلــه او ســيــنــگــاري شـــېـــــوه ( سبک ، سټايل ) ئې د ډېــرؤ خــوښـــېــدلــه . يو ډېــر په نــام کـــئــــښـــيــده گـــر ( تــئــرا ، طــراح ، ډيــزائــيــنــر ) ، مــئــنــــيـــش مــئــلــهـــوتــرا ، وايـــي ، ’’ کله چي پــرويــنــه بـــابــۍ / پروين بـــــــابــي د ســيــنــگــار و گــيــهــان ( جــهــان ) ته راغــلــه ، نــو زمؤږ کــار ئــې خورا راتـــه آســـانــه کــئ . ولــي چــي دې به و دا هــر څه ته لاس ورواچــاوه ، په هــغــه کښي به بــيــا هــيــڅ نــيــمــگــړتــيــا نه وه ــــ و هغه ته به ئــــــې دوهــمــه پـــلا لاس لا هم نه وروړئ . ‘‘
پــرويــنــه بــابــۍ / پــرويــن بــابــي د هــيـمـامــالـيــنـي ، رېــکــهــا ، زيــنــت امــان ، جــئـيــابـهــادؤري ، ريــنـا رآوی او راکـهـي غؤندي د خپل روزگـــار ( عـــصــر ) يوه ډېــره کــامــيــابه ، وتــلـــــې او نــامــتــؤ پـــېـــره بــازه ( مــمــثــيــلــه ، ايــاکـــټــريــسه ، اکـټــريــســه ) وه . دې د امــيــتــاب بــچــچــن سره په اتــو فــيــلــمــؤنــؤ کښي هــمــبــازي وکــړه ؛ چي هغه ټــولــه ، د يـــــوه مــخــه ، يــــا خــــــؤ په نــام ســول او يــا هــم بــېــخــي دونــدي ډېــر په نــام ســول چي نــؤم ئــې ولاړئ تــر آســمانــه ورســېــدئ . دې هــمدا رازي په دغسي نورؤ بــريــالــيــيــؤ راخــتــلــؤ فــيــلـمــؤنــؤ کــښـی ددغؤ ډېرؤ په نام ســتـــــورؤ سره هــم هـــمبــازي وکــړه ، لکه پـــه ســــــــــؤهـــاگ ( ۱۹۷۹ ) ، کــالاپــــتــــهـــر ( ۱۹۷۹) او نــمــک هـــلال / حــلال ( ۱۹۸۲ ) کښي د شـــــــئـــشـــي کــپــؤر سره ؛ پـــه کـــالا ســـونـــا ( ۱۹۷۵ ) کـــــــښي د فــېــروز خــان ســـره ؛ او پــــه جــانـي دوســـت ( ۱۹۸۳ ) کــښي د دهــرمــيــنــدر ســـره . دا دخــپـــــلي پــــېـــشـــې په پــای کـــښـــي په يــو دوو داسي فــيلمــؤنؤ کښي هم راښــکــاره سوه ، چي د هغؤ سره نه خــلــگــؤ چــنــدانــي آشـــــنــايــي لــرلــه او نه ئـــې هــم لــيــــدنــــگ په خــلــگــؤ کښي چــنــدانــي دود ؤ . په دغـــؤ دوو فــيــلـــــمؤنؤ کـــښی ئـــې يــــو د ويـــنــود پــانــډې ’’ يــــې نــزديـــکـــيــيــا ( ۱۹۸۲ ) دئ ، چي په هغه کښي دې د ماړک زؤبـېـر ســره د هغه د يـوې ديــلــرؤبــا ( دلــربــا ، مــعــشــؤقــې ) غؤندي د يــو چــا پـــېــرې ( تـمـثـيـل ) کــړي دي ؛ او هــا بل يو ئــې ’’ ديــــل ... آخــيــر ديـــل هــې ( ۱۹۸۲ ) دئ ، چي په دې کــښــي ئــې بـــــيا د نــئــســيــرؤديـــن شــاه سره هــمــبــازي کــړې ده .
پــرويــنــه بــابـــۍ / پــرويــن بــابــي به هــمــېــشــه ددې د يــوې بــلـي هــمــروزگـــاره ( هـمــعــصــري ) پــېــره بــازي ، زيــنــت امــانــي سره ، پــرتـــلــه کېــدلــه . ځــکــه چي د ســېــنــمــا پــر پــرده باندي ، په هـــمــئـــگـــانـــي ( عــمــومــي ) ډول سره ، د دواړؤ انــــگـــاره ( نــقــش ، صــؤرت ) د جـــنــســـي گـــيــرايـــتـــوب ( جـــاذبــې ) د نــــيـــمـــؤت ( نـــمــاد ، عــلامــت ، ســيــمــبــول ) پــــه ډول سـره وه . دې ، چي رشــتــيــا سي ، د زيـــــنــــت امــــــانـــــــي سره ئــې په اشـــــــانـــتـــي ( ۱۹۸۲ ) او مــهـــان ( ۱۹۸۳ ) کــــښــي يــوځــای هــمــبــازي وکـړلـه (( ددغـــــؤ دواړؤ فـيـلـمـؤنـؤ ايـــلـهـام / الــــهــام د يـــــــــوه امــريــکايــي تــلــويــزؤنــي نــمــايـــښــت ( شــو ، نمايش ) څخه ، چي ، ’’ چـــاړلـــز ائــيــنــجــلــز ‘‘ نؤمــېــدئ ، ددغه څخه اخــيــســتــلــه سوئ ؤ ؛ چــي شـــــبــــانــــــه اعــظــمـي هم د يــوې درېــيــمــي فــيــلـمـي اټـــلـــي ( هــيــرويـــنــي ) نــجــيــلـۍ په توگــه ددؤئ سره هــمــبــازي پــکــښــي کړې وه )) . په ديـــوار ( ۱۹۷۵ ) ، شـــان ( ۱۹۸۰ ) او نـــمــک هــلال / حلال ( ۱۹۸۲ ) غــؤندي فــيـلـمـؤنؤ کښي ، که څه هم ددې نـــمـــايـــښــتـــي ونــډه دونــده نه وه او د پــردې پر مــخ باندي راښـــکــاره کــېــدنــه به ئـــې ښـــايـــي چــي يــو څــه ســره لـــږکـــؤټــــــي وه ، ځــکــه چي دغه فــيــلـمــؤنــه زيــاتــره د فـيــلم پر اټـــلـــؤ هــلــکــانــؤ باندي راڅـــرخــېــدلــه ؛ مــگــر بـــابــۍ / بـــابـــي ددغؤ فــيــلــمــؤنــؤ و هغؤ بــرخــؤ ته ، چي دې ونــــډه پـکــښــي لـرلــه او هــم ئـې و هغؤ بـــئــدلــؤ ته چي دا بـه پکــښي راښــــکـاره کـېــدلـه ، و دا ټــولــؤ ته ئــې جــلا يــو بل ډول گـــيــرايـــي ( جــذابــيـــيــت ) او کـــشـــيــــش ورکـــئ . د کـــرانــــټـــي ( ۱۹۸۱ ) پــــه ډېــر وتــلـــي او په نــام فــيــلــم کــښــي ، که څه هم د فــيــلــم اټـــلــــــه نــجــيــلـــۍ هــيــمــامــالــيــنــي وه ــــ او ددې ونــډه تــنــهــا د يــوې هــمــکــاري پـــېــره بــازي وه ــــ مگــر بــــــابــۍ / بــابــي ددغـــه فـيـلـم په هره ســانـه ( صـحــنـه ) کـښـي ، د هغه د سره څـخـه تر پــايـه پوري ، د خپلؤ پـخـو پــېــره بــازيــؤ په کــولؤ سره دونــدي ښــه اېــســېــدلــه چي د نــنــداره چــيــانــؤ هــوښ به و هــيــمـامالــيــنــي ته نه ، بــل لا درگــرده به ددې و خــواته ؤ . دې په امــر اکبر ايـانـتـئــنـــي ( ۱۹۷۷ ) کښي د ’’ جــيــنــي ‘‘ ، په شـــان ( ۱۹۸۰ ) کښي د ’’ ســؤنــيــتــا ‘‘ ، او په ديــوار ( ۱۹۷۵ ) کښی د ’’ انـــيـــتــا ‘‘ په نــؤمؤنؤ سره کـار کړئ دئ . په دغــؤ فـيــلـمــؤنـؤ کښي ددې هـا پــخـې پــېــره بــازۍ ، چي کړي ئـې دي ، هغه به ئـې د ډېــرؤ فــيــلــم خـوښــوؤنـكؤ هــيــڅکــلـه د يـــاده نــه ووزي .
په ۱۹۸۳ کښي د ځـيــنـؤ رســنــيــؤ د خــوا ځـيـــني داسي گـــؤزارښـــتـــؤنـــه ( گــؤزارشــؤنــه ) خــپــاره ســول ، چي ، ’’ پــرويــنــه بــابــۍ / پــرويــن بــابــي د فــيــلــمــي ورهـــــــڼـــي ( صـــنعـت ) د گــــــيـهــانــه ( جــهــانــه ) څخه دغســي يـــو دم ولاړه ــــ ورکــه ســـولــه ! ددې هـــيــڅ نه کــئــمــه پــــئـــتـــه ( آدرس ) ســتــه ، نـــــه ئــې نور کــئــم کور ؤ ځــای چــا لــيــدلــئ دئ ، او نــه هــم دې پــخــپــلــه د خــودای و بــنــده ته په دغه بـــاره کــښي څه ويــلــي دي ؛ چي زه اوس چــيــري ځــم او چــيــري نه ځــم ؟ ٔٔٔٔٔٔٔددغـــؤ يو رازي ؤ بل رازي آوازو څخه خــلــگــؤ داسي اخــيــســتــه پــــســي وکړل چي ، ’’ ښــــــايــي په دې به د بـــئـــژه کـــارانـــؤ ( جــنــايــتــکــارانــؤ ) د ټـــولــنــي د خوا کــئــم کــس ــ مــس پـــســې يـــي ؛ هغه به پــه مــخــه کــړې يـــي ؟! ‘‘ د بــالــيــؤډ په فـــــيـلـــمــي ورهــڼــه ( صــنـعـت ) کـــښي پـــــه دې پــســـي و دغؤ بــېــځــايــه آوازو او ډنــډورو ته ، چي په هــيــڅ گــؤن و چا ته د مــنــلــؤ وړ نه وې ، و دغؤ ته ښــه په درب زور پـــــــســي ورکــړلــه ســؤ . پـــه هــغــــــؤ راتـلـؤنکـؤ کلـؤنــؤ کــښـي ددې زيـاتـره فـيـلـمـؤنه ، چي وخـتـي لا ډک سوي ول ، هغه يـو په يـو پــســي راووتــئ ؛ چي ددغـه لـړه څخه ئـې يــو د اکــئــرشـــن ( ۱۹۸۸ ) فــيـلــم ؤ .
پــــرويــنــه بــــابــۍ / پــرويــن بــابــي دونــدي په نــام وه ، چي د فـيـلـمــؤنــؤ راايــســتــؤنــکــي او جـوړوؤنــکــي به زيــاتــره وخــتــي ددې و در ته ولاړ ول ، څــو په خــپــلــؤ راتــلــؤنــکــؤ فـيـلـمــؤنؤ کښي د کار کــولــؤ دپاره ددې څخه لاســلــيــک واخــلــي . ددې هـــؤنــري پــېـــشـــه په داسي يــوه زمــان کــښــي و خپل اوگ ( اوج ) ته ورســېــدلــه ، چي د هــيــنــدي فــيــلــمــؤنــؤ زيـاتــره اټـــــلانـــي نـــــجـــؤنـــي به و دغه ته اړ ايــســتــلــه کــېــدلــې چي هـــــغؤئ بـــايـــســـت ( بــايــد ) د فـيـلـمـــؤنــؤ پر پــرده بانــدي دداسي پـــېــرو په کــولــؤ سره راښــکاره سي چي د جــامـو څخه ئـې رانــيــولــې ، بــيــا تر نــورؤ چــمــؤنــؤ او کـــړووړو پــوري ئــې هــرڅه د هــيــنــدي نــجــؤنــؤ غؤندي يــي ــــ بــايـــســت چي خامــئــخــا هــيــنــدي رنــــگ او خــونــد ولــري . مــگــر بــابــۍ / بــابــي د هـغؤ څــو پــېــره بــازانــؤ څـخه يـوه پــېــره بـازه وه ، چي د جـامــو اغــؤســتــل ئې د يــوه مــخــه د لــوېــديـځ د ښــځــؤ په رازي ول . دا هغه څه ول ، چي په بــالـيــؤډ کښي ئــې ــــ چي د نـاريــنـــه پــېــره بــازانــؤ ســېــنــمــايـي جــــــــــايــگــيــر دئ او و ښـــځـــؤ ته په هر څه کښي د څه کولؤ مـخـه چــنــدانـي نه ورکـوله کــېــږي ــــ مـگـر دا ئــې تر يــوه هـــنــده ( حــده ) پــوري د يــو دغــؤنــدي آزاتــي ( آزادي ) د لرلؤ څخه بـرخـمـنــه کــړلـه ، چي د لرلؤ څخه ئــې ددې نــوري هـــمــروزگـــاره ( هــمــعــصــره ) پــېــره بــازانــي ښه تر ډېــره بــې بــرخــي وې . پـــرويـــنـــي بــابــۍ / پــرويــن بــابــي او زيــنــت امــاني / امان دواړؤ په خــپــلؤ ښـــايــســتـــــــو او ديـــلـــرؤبـــايــي ( دلــربــايــي ) چـــيــهــــرو سـره ، دواړؤ په خپلؤ لکه په لاسي لاس تـــراشـــلــه ســـوؤ تــنــدېـــســـه يــي ( د مــجــســمــې غؤندي ) او هـــؤتـــن ( خؤش قــامــت ؤ خؤش اندامـه ) انــدامؤنؤ سره ، دواړؤ په خپلؤ انــگــرېــزي وشــمــه هــيــنــدي لـــهـــجــو سره ، او دواړؤ په خپلؤ اپـــــيـــژه ( خــاصــؤ ) او آتـــــشـيــنــــؤ روښــــتــؤنــؤ او شـــېـــوو سره د بــالــيــؤډ د اټــلانــؤ نـجــؤنـؤ رؤخ د هـمـېـــشه دپاره ور بـــئــدل کـــئ . دؤئ دواړي د هــيــنــدي فــيــلــمــؤنــؤ د اټـــلانــؤ نــجــؤنــؤ دوې داســي بـــــــؤلـــــگــې ( نــمــؤنــې ) وې ، چي هـر چـا به ئــې د لــيــدو آرمـان په زړه کښي لاره .
دا چي د پــرويــنــي بــابــۍ / پروين بابي کــړه وړه او کــس تــوب ( شــخــصـــيـــت ) د لــوېــديــځــيــانــؤ ( غربيانؤ ) غؤندي ول ، نو د بـالــيــؤډ د فــيــلم جوړوؤنــکــؤ او راايـــــســتــــؤنــــکــــؤ دپاره دا يــــــو ډېــر دؤښــــــوار ( مــشــکــل ) کار ؤ ، چي دادي د هــيــنــدي فــيــلــمــؤنـؤ د نــنــداره چــيــانــؤ پر زړه بــرابره د يــوې ســاده ــ پــاده هــيــنــدي نــجــيــلــۍ غـؤنـدي د فـيـلـمــؤنــؤ پر پــرده بانــدي راښــکاره کـــــي . د هـــمــدغــه تـــوســـنـــه ( ســبــبــه ) به و دې ته په هــغـسي فــيــلـمــؤنؤ کښي کار ورکــول کېدئ ، چـــــي په هــغــــــؤ کښي به افــــســؤنــگــــري او ديــلــرؤبــايــي ( دلــربـــايــــي ) ســـانــې ( صــحــنــې ) وې او خلــگ بـــه ئـــې په دغه و لــيــدو ته ورتــلــل او خــوښــول به ئــې ، څــه دي چي په هغه فـيـلـم کښي پــلانــکــي اټـــل هــلــک او يــا پــــلانــکــۍ اټــلــي نــجــيــلــۍ کــــار کــړئ دئ ! په دغه ډول سره دا ولاړه د بـــالــيــؤډ د ښــځــيــنــه پــېــره بــازانــؤ يوه ډېــره لــوړه ســتــورۍ يــا د ســوداگــريــزه فــيــلــمــؤنــؤ يــوه ډېــره بــريــالــۍ ، لـــو او په نــام ســتــورۍ ځـــــنــــي جـوړه سـوله ؛ او په دغه ډول سره ئـې د مـمــبــئــيــي په فـيـلـمـي ورهـڼــه کښي ، د خپلؤ نورؤ ډېــرؤ هـمـروزگــاره ( هـمـعــصـره ) پـــېــره بــازانــؤ څخه ــــ د لاري په بــېـلـولؤ ســره ــــ واخـيــســتــئ ځــان ئـــې تر هغؤ ټــولــؤ مــخ ته کــئ ! دا د هــــاغــــه روزگـــار په ډېرؤ بــريـالــيــؤ او ډېرؤ په نام ســوداگــريــزه فــيـلـمــؤنــؤ کښي د امــيــتــاب بــچــچــن ، شــئــشـي کــپــؤر ، فـــــېــــروز خــان ، دهـرمــيــنــدر ، راجــېــش کـهــنــنـه ، ويــنـود کـهــننه ، مـنـوج کؤمار او ريـــشــي کــپــؤر غـــؤنــدي پــېــره بــازانــؤ ســره ، چــي د ۱۹۷۰ يــمــؤ او ۱۹۸۰ يــمــؤ کــلــؤنــؤ ها تر ټولؤ وتــلــي او په نــام پــېــره بــازان ول ، په ډېرؤ فـيـلـمـؤنؤ کښي راښــکاره سوله . دې د خـــپــلــي پــېــره بــازي د هغي څه نه څه لــس کــلــنــي پــېــشــــې په دوران کښي تر پــيــنــځــوســؤ لا هم ډېر فــيــلـمــؤنــه جــوړ کــړل ؛ چي د هغؤ څخه ئــې لـــس فــيــلمؤنه ها ډېــر ښه فـيــلــمــؤنــه بـلل کـېږي . دغــه فــيــلـمـؤنــه د هــاغــه زمــان هــا ډېر په نــام فــيـلـمـؤنـه ول ؛ داسي فــيـلـمـؤنــه چي په مــيـاشــتـؤ ــ مــيـاشــتــؤ به ئــې ټــکــيــسان نه پــيــدا کــېــدل او پر ټــکــيــســانـؤ باندي به ئـې خـلگـؤ ســرؤنـه مــاتــول . پــرويــنــي بــابــۍ / پــرويــن بــابــي د خپلؤ هــمــروزگــارؤ ( هــمــعــصــرؤ ) ، لــــــؤمــړۍ درجــه او ډېرؤ په نــام ، مگر ســاده ــ پــاده ســاړۍ پــوښــه پــېــره بــازانــؤ ، چي که څه هم خــلـگ ئــې د لــيــــــدو سره آشــنــا سوي ول ، خـؤ دې د يــوې افــســـؤنــگـري ښــځــي په کــړووړو سره د هغؤ ټــولـــؤ انـــگــاره ( نــقــش ) پر بل مــخ ورواړولــه . کله چي به پرويــنــه بــابــۍ / پروين بــابــي د ســېــنــمـا پر پــرده باندي راښــکــاره ســوه ، نو په خــپــلــه ســـوبــــتـــــيــا ( حاضري ) ســـــره بـــه ئــې اور ولــگــاوه ــــ هــغــه پــرده به نــــو بـيـا زيــاتــه ددې په خپل واک کــښــي وه . دا چي پــــرويــنــه بــــــابــۍ / پروين بــــابــي د امــيــتـاب بــچــچــن سره ــــ د هغه د و اوگ ( اوج ) ته رســېــدو په زمــان کښي چي خـلـگ ئــې په فــيـلــمـؤنــؤ پــســي لــېــونــيــان ول ــــ په اتــو فــيــلـمـؤنــؤ کښي جــوړه راښــکــاره سوله ، دغــــــه ددې پر تــــؤوانـــمـــنــدي بــانـدي ، او دا چي دا يوه څــونــده لـــو فــيــلـمي ســـتــورۍ وه ، پر دغه هــر څــه بــاندي ئـــې پــخــپــلـه گـــواهــي ( شــهــادت ) ورکــيــي . ددې څـخـه و چا ته داسي اېـــســــېــږي ، چي د پــرويــنــي بـابـۍ / پروين بـابـي غؤندي يــوې پــخــې پــــېــره بــازي په ســوبــتــيــا کښي يوازي د امــيــتـــاب بـچـچـن غؤندي يو تــؤوانــمــنــد او پــيــاوړئ پــېــره بــازه ددې تر څـنـگــه درېـدلای سوای . پــرويــنــه بــابــۍ / پروين بــابــي او اميتاب بچچن په خپلؤ ها لــؤمــړنــيــؤ فــيــلـمـؤنـؤ کــښي ــــ چي د ځــوان خــښــمــگــيــن ســړي د پــديــدې ( امــيــتــاب بــچــچــن ) د بــري په نــــــشــه ددغــه مــســت د ســرمــســتــي او ښــادي کــلــؤنـه ول ــــ په دغــؤ کښي دؤئ دواړه يــو ځــای خورا ښه سره اېــســېــدلــه .
دا به په وارؤ ــ وارؤ د هغؤ ډېــرؤ په نــام فــيــلـمـؤنؤ په هغؤ ډېرؤ په نــام بــئــدلــؤ کښي راښــکــاره کــېــدلــه ، چي هغؤ به تر راوتــلــؤ ورؤســتــه په نــوي پـــښــت ( نــســل ) اور لــگــاوه او گـــــرده به ئې د لــېــونــيــانــؤ غؤندي ، ښــه دغسي سـم ــ دم ، لکه ها په ســر چي به ئــې نــيــولــي ول ، دغسي به ئــې کــړي ول . دغه فــيـلـمي بــئــدلــي ــــ چي د جـوړېــدو دپاره ئــې ښــې گــيــرا ( جــذابــي ) جـــامې او ښـې کـــؤښــلــي ــ ښـــايــســتــې ســـانــې ( صـحـنـې ) تــيــارېــدلــې ، او د فــيـلـمــؤنــؤ دپاره به ډکــېــدلــې ــــ دا به زياتره وخــتــي په فـيـلـمـؤنـؤ کښي راوتـلــي لا نه وې ، چي وخـــتـــي به لا بيـــا په نــام وې ، د لـــويــه څخه تر کــؤچــييــنــي پوري به د هر چا پر خوله وې او هغه به ئــې د ځــانــه سره زمــزمــه کولې . ددې بــئــدلــؤ څخه ئـې ځـيـنـي دغــــه وې لــــــــکه د نـــمــک هــــــــــلال ’’ جــــوانــي جــانــيــمــن ‘‘ او ’’ رات بـــاکــي ، بــات بــاکــي ‘‘ ، د شـــان ’’ پــيــار کـرنــې والــې ‘‘ ، او د کــرانــټــي په فيــلــم کښي د ’’ مـئـرا تــؤمــکــا ‘‘ بــئــدلــه . ددغؤ لــويــؤ فـیــلـمــؤنؤ په دغـــسي په نــام بــئــدلــؤ کښــی د راښــــــکاره کــېــدو د تــوســـنــه ( سـبــبــه ) څخه هم دا دونــدي په نــام ســـوه چي ډېر ژر د بــالــيــؤډ د هــاغــه زمــان د ها ډېــرؤ گــرانــؤ او گـــرانـــــبــــئـــهــا ( قــيــمــتــي ) پــېــره بــازانــؤ څخه وشــومــارلــه ســوله . دا به هـمـېـشــه د فــيــلـم فــېــړ ، د ســټــاړډســـټ ، او د بــامــبــيــی ډايـــيــنــگ غــؤندي د هـــري فـيـلـمـي مــجــلــې د مــخ پــر پــوښ بــانــــــدي راښــکــاره کــېــدلــه ؛ تر دې پوري چي د ټـــائــيـــم غؤندي يــوې ډېــري په نــام او درنــې مــجـلــې د مــخ پر پــوښ باندي ئــې لا هم ســيــتــره ( عکس ) ولــوېــدلــه .
د ۱۹۸۳ کال د جــؤلای د مياشتي پر ۳۰ مه نـېــټــه باندي پــرويــنــي بــابــۍ / پــرويــن بــابــي ، چي د پـــېــشــه يـي اړخــه څخه نوره نو و خپل اوگ ( اوج ) ته رســېــدلې وه ، د خـــپــــــلي روانـــــي ( روحــي ) آرامــتــيــا مــؤنــدلــؤ پر پـــاري ( خــاتــيــر ، خاطر ) هــيــنــدؤســتــان او فــيــلــمــي ورهــڼــه ( صــنــعــت ) دواړه پــرېــښــوول ، او د يـــؤ . جـي . کــريــشــنــئــمــؤرتــي او خپلي يوې بلي مـــلگري ســــره يـــوځـای و څــو کـــيــښــورؤنــــؤ ( مــمــلــکــتــؤنــؤ ) ته په ســئـــپــر / ســفــر ولاړه او زياتره وختي به د امريکا د کــالــئــفــورنــيــيــا په اوســتــان ( ايالت ) کــښي هــســتــــېــدلــه . دا د ۱۹۸۴ کال د اپرېل پر ۷ مه نــېــټــه باندي د نــيؤيــارک د جــان ايــف . کــيــنــئــډي په گــيــهــانــي ( جــهــانــي ) هــوايــي مــيــدان کښي په هغه تـــرڅ کښي راوگـرځــولــه ســولــه ، چي د مــيــدان چــارواکــؤ ئــې پــېــژنــدنـامــه ځــني وغــؤښــتــلــه ، مـگـر دې هغه نــــه لــرلــه . د هــغــــــؤ ســــره تر جــنــجــال کــولؤ ورؤســـتــه و دې ته په لاســؤنؤ کښي ؤلــــــچـــــک ورواچــول سول او په يــوه هــمــئــگـــانــي ( عــمــومــي ) بــنــد کښي ئـــــئ د دېــرشــؤ تــنــو نورؤ روانـــي ( روحــي ) بــيــمــارانــؤ سره يــوځــای کــښــېــنــولــه . د هــيــنــدؤســتــان کــنــســؤل رئـــيــس چي ددغــي پــېــښــي څخه آگـــاه سؤ ، نــو په پــټــاپــټ سره ئــې بيا ځــان ددې د لــيــدو دپاره تر بــيــمــارســتــانــه ( شــفــاخـــانــې ) پوري ورورســاوه . پــرويــنــه بـــــابــــــۍ / پــروين بابي د هغي لــيــدنــي په تــرڅ کښي د کــئــنــسؤل سره داسي گــډه وه ، ورسره خــنــدل ئــې ، لـــــکه هــيــڅ کــئـــم څــه ــ مــه چي گـردســره پــېــښ سـوي لا هم نه يـــي . کـــلـــه چي ددې څخه دغه پــؤښــتـنـه وســـــوه ، چي ، ’’ په دغــؤ څـو کــيــښــورؤنــؤ ( مــمــلـکــتـؤنــؤ ) کښي د خـلـگــؤ سره تر هــســتــېــدو ورؤســتــه اوس تاســي څــنــگــه ایــهــســاس ( احساس ) کــوئ ؟ ‘‘ ددغــي پــؤښــتــنــي په پـــتــواز ( جــواب ) کښــــي دې وويل چي ، ’’ د خــلــگــؤ سره تر ژونــد کــولــؤ ورؤســتــه دا و مــاته په آزمــايــښــت ( تــجـربه ) ورســېــده چي بــدي په خــلـگؤ کښي نه ده ؛ بل لا په هـغـؤ زورورؤ خـلگـؤ کـښي ده ، چي د خپلؤ نــاوړه گــټــؤ څــخــــه د گــټـي اخــيــسـتــنـي پر پــاري ، ســاده ســړي ( انسانان ) و دغـه ته اړ بــاســـــي څــو هغؤئ دي د يــوه نــاوړه کــار و کــولــؤ ته لاس ورواچـــئــيــي . مــگر بـيـــا هم ، زه پــه دې بــاور يــمه ، چي بــری د هــغــه چــا دئ چي د ښــه مـــــــن ( اراده ، ارادې ) تــښــتــن ( خاوند ) يــي ، چي د ښــه مـــئــنــئــښـــت ( طـبـيـعـت ) تــښــتــن يــــي ، او څــوک چي يو ښه ســـــړيــتــوب ( انــســانــيــت ) او زړه ورتــوب ولري ــــ ددغــســي کــســانؤ دئ . پــاتــه سوه د خــلگــؤ د ســتــايــنـي گــپــه ؛ نو ها خؤ و مـاته امـريــکــايــان ډېــر پــرمــخــتــلــلــي او نــوښـــتــکــاره ( ابــتـکاري ) خلگ اېــســېــږي . زه پــخــپـله د امريکايانؤ سره ښه تر ډېــره پوري په هرڅه آشــنــا يــم . ‘‘
پــرويــنــه بــــــابــۍ / پروين بابي د ۱۹۸۹ د نــوومــــبــر په مــيــاشــت کښي بيرته و مــمــبئــيــي ته ولاړه . مگر د بده مــرغــه دا دونــدي پـــنــډه سوې وه ، چي نور هــيــڅ نـــه پــېــژنـدلــه کــېــدلــه ، چــــي دادي اوس هــاغــه پــخــوانــۍ پــرويــنــه بــابــۍ / پروين بــابــي يـــي ! ددې په بــاره کــښــي داغه آوازې گــډي ســولــې چي دا د بــدگــؤمــانـــي او دؤگـــانــه رفــــــتــــــار په مــغــزي بــيــمــاري اخــتــه ده . مــــگر دې دغه ټــولــي آوازې ســراســر دروغ وبــلــلـې او و ئــې ويــلـه چي ، ’’ دغه هــر څه چي په مــا پــوري غــؤټــه کــېــږي ، دا د فـيـلـمـي ورهــڼــي او رســنــيــؤ د خــــوا و مـــــاته يوه دســيســه ده ، چي راتــــه جـوړه کـړې ئــې ده . دؤئ ددې دپاره چي پر ها خپلؤ بــــئــژو ( جــرمــؤنــؤ ) باندي پــرده وغــوړئــيـي ، نو اوس غواړي چي نــؤم مي رابــد کــي او خـلگـؤ ته داسي وښــئــيــي ، چي گــواکــي زه لــېــونــۍ سـوې يـــم . ‘‘ د هــيــنــدؤســتــان په فــرهــنــگ ( کـلـتـؤر ) کښي روانــي بــيــمــاري يو رازي شــرم گــڼــلــه کــېـــږي او خــلگ ئــې و دغه ته لا ځــان نه جــوړئــيــي ، چــي د درمــان ( علاج ) کولؤ دپـــاره دي ئې ويــوه بـــچــښــــک ( ډاکــټــر ) ته ولاړ سي او ځان دي و هغه ته ورښــکــاره کــي . په دې بــاره کښي ځيني ســرچــيــنــې داسي ښــئــيــي ، چي ښـــايـــي بــابــۍ / بــــابـــي به د ډېري ســخــتــي خــواشـيـــــنــي پـه مــغــزي بــيــمــاري بـــانـــــدي اخــتــه وه ، ځــکــه دې چي په خپل ژونــــدانــــه کښــي د هر چا سره د زړه اړېـــکـــــی اچــولــئ ؤ ، د هغه په پای کښي د نــاکــامــي سره مــخــامخ سوې وه . د همــدغــــه تــوســـــــــــنــه ( ســبــبــه ) دې نور د خپلؤ ډېــرؤ نــژدې مــلــگــرؤ او دوســتــانــؤ څخه لاس واخــيــســتــئ ــــ تر دې پــوري چي د خــپلي کـورنــۍ د غــړؤ سره ئــې لا هـم ورغــول . دې به د يــو څــو داسي کـــســانـؤ سره ، چي ورسره پــېــژندل به ئــې ، د هغؤ سره به ئــې گــاهــي نــا گــاهــي لــيــدلــه ؛ مــگر کله چي به پـــر هر چا بــانـدي بــې باوره ســوه ، نــو زيــاتــه به ئــې مـــئــردؤم ــ گــؤرېــزي او گــوښــه ــ نــاســتــي پــــه مــخــه ورکــړه .
پــرويــنــي بـــابـۍ / پروين بـابي د هـيـنـدي فـيــلـمـؤنـؤ په ډېــر لــؤی پــېــره بــازه امــيــتــاب بـچـچـن او په دغه رازي هم د گــيــهــان ( جهان ) په دغسي ډېرؤ نورؤ لــوړپــايــه کــســانـؤ او سـازمـانـؤنـؤ پوري لـــکه بــيــل کــليــنــټــن ، ړابـړټ ړيــډفــړډ ، پــړيــنــس چــاړلــز ، آل گــوړ او په دغه ډول سره هم د امــريــکا په ســرکــار ( حکؤمت ) ، د فــرانــســې په ســرکار ، د بي جــي پـــــــــــي پــــــــه ســـــــــرکار ، د روم د کـاتـولـيـکــانـؤ په کــلــيــســا ، ســي آی ايــې ، کــيــی جــي بــي ، مــوســاډ ــــ په دې ټولؤ پوري داغه تـورؤنــه غــؤټــه کـړل چي گـواکي دغـــؤ ټـولـؤ و دې ته لاس يــو کـــړئ دئ او غواړي چي دادي ووژنـي . مـــگر ددې درخــواســت د دادگــاه ( مـحـکــمـې ) د خوا نه ومــنــل سؤ ، ځــکه چي دې هــيــڅ کـئــم ( کؤم ) داسي ســنــدؤنــه په لاس کښي نه لرلـه ، چي د هغؤ په ښـــکــاره کولؤ ســره دې دا خپـله داووه ( دعــوه ) په چـــــا ومــنــلای سـي . کله چي د روځــنــامــــــه نــــيــــگــارانـــؤ او رســنــــيــؤ د خوا د پــرويــنــي بــابــۍ / پــروين بــابــي څــخه و هغؤ ته ددې د ســنــدؤنــؤ د ورښـکــاره کــولؤ په بــاره کــښي پـــــــؤښــتــنــه وسوه ، نـــو ددې څخه د يــو بــنــډل کــاغــزؤنــؤ ( کاغذؤنؤ ) او يــادداښــتــؤنــؤ پـــرتــه ، چي کــيــښــي ــ ويــښــي پر کــــښــــلــــه ســـوي وې ، نــور کــئــم داسي څه نه ول . دې په ۱۹۸۸ کښي د يــوې فـيـلـمـي مــجــلې ســــره په يوه مــرکـه کښي داسي وويــلــه چي ، ’’ امــيــتــاب بـچـچـن په گــيــهــانــي ( جـهـانـي ) گــچــه د يوې تــبــاهــکـاري ډلــي يو تــبــاهـکــار غــړئ دئ . دئ په مــا پــســې دئ چي و مي وژنــي ــــ داغــســی مــي نه پـرېـږدي ! ده په مــا پــسـي داسي کــســان اچــولــي دي ، چي گــرده د ځــانــو ســره چـــــړې گــرځــئــيــي . دغـؤ کــســانــؤ زه واخــيــســتــلــمــه ــــ وئـــې تــښــتــولــم او د ځــانــه ســــــــره ئــې يــوې ټـــاپــــــؤ ( جـزيـرې ) ته بــوتــلــمــه . دؤئ زه دورې څــو روځــي ســاتــلــې ومه . بــيـا نــو هغه دئ چـــي راولاړ سول او د جــــراهــي ( جــراحي ) په کــولــؤ ســره ئــې ، زما تر دغــه راســتــــه غــوږ رالانــدي ، دلــتــه ، يو لــــېـــــږؤنــــــــکــئ ( ټـــرانــزمــيــټــر ) / پــــتـــــرکــــئ ( چــيــپ ) / يــوه کــؤچــيــنــۍ بــرېــښــنــايــي پــټــه گــويــا وه ــــ دغه ئــې راومــؤښــلــولــه . ‘‘ د بــــــابـــۍ / بــابي څخه يوه ســيــتـــره ( عکس ) هم وه ، چي په هغه کښي ددې تر غــوږ رالانـدي پــر پــوســت باندي يــو ټـــپ ځــای هــم لــيــدلــه کــېــدئ .
په ۱۹۹۰ يــمــؤ کــلــؤنــؤ کښي ، هــاغــه زمــان چي دا لا په جــئــهــؤ کــښي د کــالــؤمــل د کــؤچــيــنــي ښــــــهـــــر ( ښــــار ) په يوه آپــارتــمــان کښي هــــســتــــېــــدلــه ، نــــــو هـرکــلــه چي به د روځـــــنـــــــــامــه نــيــگــارانــؤ او رســنــيــؤ غــړي ددې و ديــدن ته د مــرکــې کــولــؤ دپاره ورتــلــل ، نو وای دې به په وارؤ ــ وارؤ د هغؤ څخه داغه غــؤښــتــل چي ددې خواړه وخوري او اؤبــه ئــې وچــيــښــي ، څــو پــــه دغه رازي ددې زړه پــوړه ســي چي په هغه کښي ئـې چــا زهــر ــ مــهــر وراچــولـي نه دي . دې به د بــدگــؤمانـي په کـولـؤ سره وای دغــه هم ويــل چي ، ’’ ښــايــي د يــو چــا د خــوا دي زمـا د ســيــنــگــار په ســامــانــؤنــؤ داســي زهــر گــډ کړلــه ســوي يــي ، چي کــه مــي هــغــه کــار کــړلــه ، نو د پـــږي ( بــدن ) پــوســت به مــي تــغــمــه ــ تــغــمــه راواړئــيــي . ‘‘ او يــا به ئــې هم وای دغــه ويــلــه چــي ، ’’ گــيــهــانــي ( جــهـانــي ) مــافــيــيــا ددې دپاره چي مــا ښــه وزهــيــرئــيــي ، ښــه مــي وځــــؤکـــــلــئــيــي ، نو ها لــؤی کــار ئــې دغــــه ؤ چـــي راغـلــه پــر مــا بــانــدي ئــــــــې بـــرېــښــنــا بــنــده کړه . ‘‘ دې به د مــرکــې تـر آغــازېــدو مـخـکـښــي لا خپل ديـــکــتــافــون ( هغه دسـتـگاه چي ديــکــتــه ســوي لــيــکــني پـکــښـي خـونـدي کـېـږي ، څـو ورؤســتــه بيا يـا ټــيــپ او يا هـم چــاپ ســي ) داغـــــســي لـگــېــدلـئ پـرې ايــښــئ ؤ ؛ پر هغه باندي به ئـې ــــ په خپل ږغ سره ــــ دهغي روځي نــېــټــه ، وخت او د روځـنـامـه نــيـگـارانـؤ او خــپــرونـؤ نــؤمـؤنـه ئـې دا ټــول ټــيــپ کـړل او بيا به ئــې نو په گــايــېــدلـؤ سره آغــاز وکـئ . و هغؤ زيــاتـرؤ روځـنــامـه نــيــگــارانــؤ ته ، چي ددې سره ئــې لـيــدلــي ول ، دا يــوه بــېــخي ځــيــرکـه ، گــړنـدۍ ( فعاله ) ، دوســتــانــه ، مـېــلـمــه پــالـه او يــوه ښــه ژونــدۍ ښــځــه اېــســېـدلـې وه ، چي په انــگــرېــزي ژبــه سره به ښه په روانه گــايــېــدلای ســوای .
مـگر پر دا هـرڅـه سربېره لا بيا هم پــــرويـــنـــي بـــابـــــــۍ / پروين بــابــي په ۱۹۹۱ کښي د دنــنــنــي کــور د يوې کـــئــښـــيـــده گـــــري ( هغه څوک چي د کـور د دنــنــه رنـگؤنؤ او کـوچـؤنـؤ دپاره کـــئــښـــيــدې / نـقـشـې اچــئـــيـــي ) غـؤنـدي د کــــئــښــيــده گــري و دغـي پــېــشــې ته لاس ورواچــاوه . په ۲۰۰۲ کښي ددې نـؤم بيا د روځــــنـامو او رســنــيـؤ پر لــؤمــړيـؤ پــاڼــؤ او د هــغـــؤ پــــه ســرلــيــکــؤنــؤ کــــــــښي راښــکــاره سـؤ . دې د ۱۹۹۳ د پـرلـه پــســې څــو بــمــي چــاودؤنـؤ د پــېــښـي په بــاره کښي ، د گــــواهــي ( شــهــادت ) ورکــولــؤ دپاره ، و يــوې اپــــيـــژې ( خـاصــي ) دادرســـي ( مـحــاکــمــې ) تــــه درخــواســت وکــئ او وئــې ويــل ، چي ، ’’ مـا داسي ټــيــنــگ ســنــدؤنــه سره راټـــول کــړي دي ، چــي په هغؤ سره به زه ، په هــــغه پــېــښــه کــښي ، د ســنــجــی دت لاس لـرل و گــرده گــيــهــان ( جـهـان ) ته وروښــئــيــم . ‘‘ مگر په هــغــه روځ بـانــدي بـــابــۍ / بــابـي گــردســره و دادگـــاه ( مــحــکــمـې ) ته نه ورغــلــه . کـلــه چي دا د دادگــــاه ( مــحــکــمــې ) د خــوا هــلـــتــه وروغــؤښــتــلــه ســوه ، نو دې وويــلــه چي ، ’’ زه پــر ځــان بــېــرېــدمــه ، چــي يــو څــوک مــي و نــه وژنـــي ! پــه دغــه ســـوبــه ( حـاضــره ) نه ســولــمــه . ‘‘ و بــــــابــۍ / بــابــي ته به چي د خپل ژونــدانــه پــه هـا څــــــــــــلــورؤ ورؤســتــيــؤ کــلـؤنؤ کښي هــرچــا زنــگ وروواهــه ، نـو دې به د هـغــؤ ټــولــي خــبــري ټــــيــــپــولــې ؛ او هر هــغـــه چــا چـــي به زنـــــگ ورتــه راوواهــه ، نــو دې به هغه ، هر څــوک چي به ؤ ، مـــخــکــښــي به ئــې لا په دغه سره دغــونــــه آگــــاه کــاوه چي خــبــري ئـې ټــيــپــېــږي .
دې هـمـدا رازي دغـــه خــؤئ ( عــادت ) هــم لاره ، چي د خپلؤ روځــنــيــؤ ســوچــؤنـــؤ او کــارؤنؤ په بــاره کــښي به ئــې هم هـرڅـه ټــيــپــول . د هغؤ يــو بــــــنــــډل يــادداښــتــؤنــؤ څخه ، چي ددې د خــــــوا پــر کــاغــزؤنــؤ ( کاغذؤنؤ ) باندي نــيــويــشــتــه ســوي ول ، د هــغــؤ څخه ئــې يــو څــه د مــئــهــاراشـــټــرا د اوســتــان ( ايــالــت ) د ســرکــاري ( حکؤمتي ) او هــــــمـــــــئــــــــــــگــانــي ( عـمــؤمــمــي ) رئــيــس د دوتــره څخه و لاس ته راغـلــي ول . د هغؤ څخه داسي اېــســېــدلــه ، چي ددې ســوچــؤنــه ســراســر او پــرلــه پــســې د شــک او بــدگــؤمــانــي پر بـــــــــؤنـــــــــــــــــدات ( اساس ) باندي ول . هغه څه چي ددغؤ يــادداښــتــؤنــؤ د اخــيــســتــلؤ څخه ښــه تــرا روښــانــه دي او هــرڅــوک ســم ــ دم په پــوهــېــږي ، کــه ووايــؤ ، هغه ددې زښــت زيــات ســودايــي تــوب او پـه کــارؤنــؤ کښي د تر انــدازې ډېــر اتــــيــاتـــــــه ( احــتــيــاطــه ) څخه ددې کــار اخــيــســتــنــگ ؤ ــــ چي په خپل کور کښي ئــې د يــوې مــېــلــمـــســتــيــا دپاره د تــيــاري نــيــولــؤ پر وخــت ښــکــاره کــړئ دئ . بـــــابــۍ / بــابــي تر خپل مــرگ داسي يو څـو مياشتي مـخـکــښي په خپل کـور کښي ، چي د جــئــهــؤ آپــارتــمــان ئــې ؤ ، په دغه کښي ئــې د يــو اؤو تــنــو دپاره ، چي د هغؤ د نـؤمــؤنــــؤ يــادداښـــت ئــې هم اخـيــســتــئ دئ ، ددغـــــــــــــــــؤ دپاره ئــې مــېــلــمــســـــــتــيـــا کوله . ددغــي شـــپـــــې دپاره ددې د خوا د خوړو د پـــېـــهــرســـتــه ( مــيــنــيــؤ ) څخه فـرانـســوي خواړه خــــــوښ کړله سوي دي او د هغؤ و څنگ ته دې يو لـــړ دغــــــــــسي يــادداښــتــؤنــه هم اخــيـــستــــلي دي ، چــي : ’’ د خوړو و ســرريــښــتــه کوؤنـکي ته بــايــســت ( بايد ) د چــړو ، پــنــجــو ، گــيــلاســؤنــؤ او چــمــچــو ( قـــاشـــقـــؤ ، کـــاچـــؤغـــؤ ) دپاره زنـــگ ورووهــم . ‘‘ ، ’’ د کـــــــــؤلــچــه پــزانــؤ څخه بــــايــســت يـو څــلـور دانــې کــيــکــه راوغـــواړم . ‘‘ ، ’’ غــابــؤنــه او د مــېــزؤنــؤ د ســر دســتــرخــوانــؤنــه مي بــايــســـت پــاک کـــئــم . ‘‘ ، ’’ و گـــؤل ( گل ) پــلــورؤنــکي ته بـــايــســت چي زنــگ ورووهــم . ‘‘ ، ’’ د ســـلاتــې د جـوړولــؤ دپاره بـايــــســت هــرڅــه پــاک ــ خــواپــاکــي سي او بــايــســت چي دغسي تــيــار راتـــــه پــراتــه يـــي . ‘‘ او په پای کښي هم ، ’’ مــارچـــوبـــه ‘‘ . داسي ويل کېدل چي په ۱۹۹۰ يــمــؤ کلؤنؤ کښي بــابــۍ / بــابــی په خپل دغه آپـــارتمان کـــښي په يوازي ســر خپل ژوند کاوه .
په هر راز ، دا چي دې څو ځايه په يوه او بل څه باندي خپله پــانــگــه بــنــده کړې وه ، نو د مــمــبــئــيــي د يوې ډېري ښـــايـــــستـې او جـگـــي ــ لـــــــوړي آبـــاتـــي په ها لــوړ ــ لــوړ سر کښي ئــې خپل ښـايـســتــه او زړه وړؤنــکــئ آپــارتــمــان تر پــايــه د لاســه نه ورکــئ ، وئــې ســاتــئ ، او د هغه ټــولــــه لــگــښــتــؤنــه ( مـصــرفــؤنــه ) ئــې په خپله پر غاړه واخيستــل . دا په هغه کښي ښه په پــوړه زړه او ښــه پــــــر آرامه په هــوســا سره د ژوند تر پــايــه کــښــېنــســتــلــه او خپله ها د بــډايــانــؤ او غــټـــؤ خلگؤ ژوند تــوگــه ئــې په ښه پــرتــم ؤ په شـــکـــوه سره پر مخ بـوتــلــه .
د ۲۰۰۵ کال د جـــــنــوري د مياشتي پر ۲۲ مه نېټه باندي کله چي د هغي آبـــاتــي رئــيــس ، چي دا پکښي هــســتــېــدلــه ، راولاړ ســؤ او پـؤلـيـس ئــــې په دغه سره آگــاه کړل چي بــــابــۍ / بــــابــي دا درې روځــي کــېږي چي ســر ئــې تر کور دباندي نـــه دئ راايــسـتــلــئ ؛ شــيــدې او روځــنــامــې ئــې دا څو روځي کېــږي چي د کور د در په خــولــه کــښي ئـې پــرتــې دي ــــ و هغؤ ته ئــې لاس نه دئ وروړئ . کله چي پــؤلــيــس ددې په کور ورنــنــوتــل ، او ددې کـــالـــپـــت ( کالــبــد ، جــســد ) په لاس ورغــلــئ ، نــــو د هغؤ د اټــکــله سره ســم دا تــر هغه ۷۲ گـــــــړيــه مــخــکــښــي لا مــړه ســوې وه . دا چي دا څنگه ، په څه ډول سره ، او ولي مړه سوې وه ؟ ددې څــــرک داسي ژر تر ژره نه وايــســتــلــه سؤ . دا پر خــپـل ځــای باندي داسي مــړه پــرته وه ، چي د شــکــري د بــيــمــاري څخه ئـــې چـــپـــه پـــښـــه پر بــــــدؤ اؤښـــتــې وه . ددې د خوب د ځايه سره نــژدې يوه څــرخــه لــرؤنــکــې ( اعرابه يــي ، اربــه يــي ) چــوکــۍ پــرته وه ، يو څو دانــې د انــځــورؤنــؤ تــابــلــوگــانــي ئــې گــډي وډي دلته او هلته پــر مـــيـــدان باندي پرتې وې ، جــامــې ئــې وې ، راز ــ راز دارؤگـــان ( دواوي ) او زړې روځــنــامــې ( اخــبـارؤنــه ) ئــې وې . ددې پر چــپــه پـښـه باندي يـوه پـــؤنــډکـــۍ هم اچـوله سوې وه . دغــــــه پــؤنــډکـــۍ دې پخپله پر هغه ځای باندي ، چي غــوښــه ئــې پر بــدؤ اؤښــتــې وه ، د هغه د زخــم جــوړېــدو دپاره ئــې پر اچــولــې وه . دا د ډېــره راهــيــســي کــېـــدلــــه چي د شـــکــري په بــيــمــاري باندي اخــــتــه سوې وه . دا ښــکــاره ده ، چي دغه پـــېـــره بــازه ( ايــاکـټــريــســه ، اکــټــريــســه ) به د خــپــــل ژونــدانــه په ورؤســتـيــؤ شــــپــو ــ روځــؤ کښی د پــــښـــــې د غـوښــي د پر بــدؤ اؤښــتــو څخه دونــدي د پــښــو لـوېــدلـې وه چي په خپل کــور کښي به لا د يـــــــوه ځــايـه څخه تر بله ځــايــه پوري د هــمـدغـي څــرخــه لـرؤنـکي چــوکــۍ په مـرســتــه سره تــلــلــه . ددې تر کـــالـــپـــــت ( کـالـبـد ، جـســد ) شــنــنـــي ورؤستــه ، چـــــي د کــــؤپــــئــړ په بـــــيـــــمــــارســــتـــان ( شــفــاخــانــه ) کښي کــار پر وسـؤ ، د هـــغــه په بــاره کښي په ځـيـنـؤ گــؤزارښــتــؤنــؤ ( گــؤزارشــؤنــؤ ) کښي داسي راغــــلي ول چي : ددې گــــــېــډه پر مــخ سره تــشــه وه ــــ هــيــڅ يــوه گــولــه ډوډۍ ئــې لا هم خــوړلــې نه وه ــــ چــپ له يو لــږ څه الــکــولــؤ څخه ، چي هــغــه بـــــــه ښــايــي د ډېــرؤ دارؤگــانــؤ ( دواؤ ) تر خـــوړلؤ ورؤســتــه ددې په گــېــډه کښي پــاتـــه ســوي ول . او دا چي دې تر درو روځــؤ لا هم ډېــر هيڅ په څــه باندي څـــکــه لا هم کړې نه وه ، نو ښـــايــي چي د ډېــري لــوږي څخه به اؤســتــر ( آخـيـــر ) پــسـي مــړه سـوې وه . مـگر دا چي اوس دي نــو دې پــخــپــلــه يـــا په ځــان څــه کړي يــي ، او يــا دي د کــئــم بل چا د خــوا وژلـه سـوې يــي ــــ دا هرڅــه د پــؤلــيــسـؤ د خوا يــومــخــيــزه رد کړله سول ، د دؤئ پــــرېــکــړه پر دې باندي ســولــه ، چـــــــي د شـــکــري د بــيــمــاري څخه د بــــــابـــــۍ / بــابــي ټــول غــړي د کــاره څخه لـوېـدلــي ول ، چي د همدغه تــوســنــه ( ســبــبــه ) څخه بيا نو پسي مــړه سوې هم ده .
پـرويـنـه بـابــۍ / پـرويـن بــابــي د ۲۰۰۵ کال د جـــنـوري د مياشتي پر ۲۳ مه نــېـټــه باندي د ســـيـــانــټــئــکــړؤز پـه نــامــه د مــمــبــئــيــي د مـؤســؤلــمانانؤ ( مسلمانانؤ ) په يـــوه هــديــره کــښي د خـــپـــلي مــور و څـنـگ ته ښــخــه کـړلـه ســولـه . ددې تر مـرگ ورؤسـتـه ئـې پر دارايـــي باندي د يوه ځــای ؤ بــل ځـايه څخه لــيـري او نــــــژدې دوسـتـانـؤ سـرؤنــه راپورته کړل او ، هر يــــوه ئــې و دارايــي ته پــــه نــيــنــگــلــؤ سره ، و ســتــري دادگــاه ( سـتـره مـحـکـمـه ) تــه درخــواســتــؤنــه وکــړل . ددې ټــولــه دارايــي د جــؤنــاگــئــړ په يــوه بـانک کښي پـرتـه وه ؛ چـي دغــه بــانـک پــخـپـلـه ددې او يـوه پــېــره بــازه ، ښــادروان مــؤراد خــان بـــابــي ، د خوا چــلـولــه کـېـدئ . ښــه خؤ ، پر دا هـرڅـه ســربــېــره بيا هم ، ددې پر دارايــي باندي د پــای پــرېــکـړه پر دې وســوه چي : د هـغي څخه به په ســلـؤ کښي ۷۰ بــــرخه د امــانــت په تــوگــه ســاتــلــه کېږي ؛ هغه به ددې په نــامه وراوتـلـي يـــوه بـــــؤنـــدات ( بـنـيــاد ) ته وراچــولــه کېږي ، څو د بــابــۍ / بــابــي د کورنــۍ د نــســتــمــنــؤ او بــېــچــاره غــړؤ سره مـــرسته په وسي ؛ په ســلــؤ کښي ۲۰ برخه به ئـې و مــؤراد خــان بــابــي ته د هغه د ښــو او اغـــېــزه نــاکــؤ لاره ښــوؤنــؤ د تــوســنــه ورســپــارلــه کــېـږي ؛ او پـــه ســلــؤ کښي ۱۰ برخه به ئـې د ځــيــنؤ نورؤ بــســپــنــؤ ورکولؤ دپاره د يـوې مــالــي سـرچـيـنــې په توگه بــېــلــېــږي . پــنــځــه کاله ورؤســتــه ، دغــــه چي په هــديــره کښي د گــورؤنــؤ دپـــاره د ځــــمـــکي نــېــســتــي ، تـنـگـي او کــئــمــی ؤ ؛ د نوؤ گورؤنؤ دپاره هــيــڅ ځــای نه پـيـدا کـېـدئ ، نو د پــرويــنــي بــابــۍ / پـرويــن بــابــي غؤندي د بـالـيـؤډ د ډېـرؤ نورؤ په نــام او ســرشــنــاســؤ کــــسـانؤ لکــــه مــحــمـــد رفــيــع ، مــدهــؤبـــالا ، ســاهــيــر لــؤدهــيــيــانــئــوي ، تــئــلــئــت مــحـمـــؤد او نــوشــاد الــي دؤی ، چي دا ټــولــه د ســيــانــټــئــکــړؤز د مــؤســؤلــمـانـانـؤ ( مسلمانانؤ ) په هــديــره کښي ښــخ ســوي ول ، د بــده مــرغــه څخه ئــې گــورؤنــه ورونــړول سول ، څــو په دغه ډول سره و نورؤ ته د ښــخــېــدو دپاره د گــور ځای ورپــيــدا ســي . پــرويــنــه بــابــۍ / پـرويــن بــابـي د خپل مور ؤ پلار يــوازئــنــی کــؤچــيــنــی ؤ ، چي د ژونــد تر پــايــه پوري ئــې واده نه وکئ ، يـوازي ژونــد ئــې وکــئ ــــ وهــســتــېــدلــه ؛ او د مــرگ پر بـــســـتــر باندي هم تــکــي ــ تـنـهــا پرېــوتـــلــه ــــ مــړه ســولــه .
د پــرويـــنــي بـــابـــۍ / پــرويــن بـــابــــي فــــــيـــــلـــمـــــنــــامــــــه ( فـــيــلــمـــاگــړئـــفـــي ، فـيـلــمــوگــرافي )
۱۹۷۳ ــــ چـــــــئـــــــريـــــتــرارام
ــــ تــــــريـــــمـــؤرتـــــــــي
ــــ دهـــؤن کــي لــــئــکـــيــر
۱۹۷۴ ــــ چـــئـــريــتــراهــــــــــي
ــــ ۳۶ گـــهــــــنـــــــــټــــې
ــــ مــــــــــــــجـــــــبـــــؤر
۱۹۷۵ ــــ ديـــــــــــــــــــــــــــــوار
ــــ کــــــــالا ســــــــــــــونـــا
۱۹۷۶ ــــ رنـــگــــيـــلا رئـــــتـــــن
ــــ مــزدؤر زيــــنــــــده بــاد
ــــ بــــــهــــــــنــــــــــــــور
ــــ بـــــــــــؤلــــــيـــــــــــټ
۱۹۷۷ ــــ مـــــــــــســـــتــــان دادا
ــــ مـــامـــا بـــــهـــانــــــــجـــا
ــــ دئــــــــــــــــــريــــــنــــده
ــــ چـــانـــدي ســـــــــونــــــــا
ــــ چـــلــــتــــــا پـــــــــــــؤرزه
ــــ امـــر اکـــبـــر انـــــتــــونـــي
۱۹۷۸ ــــ پــــئـــتـــــي پـــئـــتـــنـــي او ووه
ــــ آهـــــــــــــــــــــؤتـــــــــــــــــي
۱۹۷۹ ــــ کــــالا پــــــــــتـــــــــــــهـــــــر
ـــــ ســــــــــــــــــــــــؤهـــــــــاگ
ــــ چـــــــــــور ســـــيـــــپــــاهــــي
۱۹۸۰ ــــ گــــــــؤنـــــــــــاهــــــــــگـــــار
ــــ اېـــک گـــــؤنــــــاه اور ســــئـــهــــي
ــــ عــــــــــــبـــــــــــــــدالـــــــلــــــــه
ــــ دو اور دو پـــــــــــــــــــــــانـــــــــچ
ــــ د بــــــــئـــړنـــيـــنـــگ ټــــرئـــــيــــــن
ــــ اېــــــک دو تـــيـــن چــــــــــــــار
ــــ شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــان
۱۹۸۱ ــــ رئــــــــکـــــــــشـــــــــــــــــه
ــــ کـــــــــــرانـــــــــــــــټـــــــــــي
ـــــ خــــــــــــؤن اور پــــــــــــــــانـــــي
ـــــ آهــــيـــســـتــه آهـــــيـــــســــتـــه
ـــــ مـــېــــري آواز ســــــــــــــــؤنـــــو
ــــ کـــــــــــــــــــــــــــالـــــــــــــيـــــــــــا
۱۹۸۲ ــــ يـــــې نـــئـــزديــــکــــيـــــيــــــا
ــــ تـــــــاکــــــــــــت / طـاقــــت
ـــــ نــــــــــــــمــــــک هـــــلال / حـــلال
ــــ خـــــــــــــــــــــــــــــــــــــؤددار
ـــــ دېــــش پــــــــــــــــــــــــــرېـــــــــــمـــــــــي
ــــ اشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانـــــــــــــتــــــــــــي
ــــ ديـــــــــــــــــــــل آخــــــــــــــــــــــيــــــر ديـــــــل هـــــې
۱۹۸۳ ــــ رازيــــــــيــــــــــــــــه ســـــــــــــــؤلــــــــــتــــــــــــان
ــــ چــــور پـــــــــــــــــــــــــؤلــــــــــــــــيــــس
ــــ مــــــــــــــــــنــــــــگــــل پــــــــــــــــنـــــــډې
ــــ گـــــــيــــــهـــــــري چــــــــــــــوټ : يــؤآړايــف ـــ دؤر ــ دېــش
ــــ ارپـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن
ــــ رنـــــــــــــــگ بــــــــــــــــيـــــــــــــرنــــــگـــــي
ــــ مـــــــــــــــئــــــــــــــهــــــــــــــان
ــــ جـــــــــــــــــــــــانــــــــــــــــي دوســـــــــــــت
۱۹۸۴ ــــ تــــــــېــــــري بـــــــــــاهــــــــــــــو مــــــــــــــې
ــــ کــــــــانـــــؤن مـــــــېــــري مـــــــؤتـــــــهــــي مـــــــــې
ــــ بـــــــــــــد اور بــــــــــــــــــدنــــــــــــــام
۱۹۸۵ ــــ بـــــــــــــــانـــــــــــــــــــــــډ ۳۰۳
ــــ امـــــــيــــــر آدمـــــي غـــئـــريــــــــــب آدمــــــــــي
ــــ ســــــــــــــــــــــــيــــــــــــــتــــــــمـــــگـــــر
ــــ ټــــــيــــــــلـــــــــئـــــــــفــــــــون
۱۹۸۶ ــــ اويــــــــــــــــــــنـــــــــــــــاش
۱۹۸۸ ــــ اکــــــــــــئـــــــــرشــــــن
۱۹۹۱ ــــ ايـــــــــــــراده / اراده
د پـــرويــنـــي بـــابــــۍ / پــرويـــن بــابـــي د پـــورتــنـــۍ ژونـــدنـــامــــې د انــگـــــرېـــــــــزي څـخـه و پـــــــښـــــتـــــــو تـه رااړونــــه ئــــــې : غـــــــرڅــــــــنـــــــــی خــــــــان بـــــــــــابـــــــی

بېرته شاته