Adab au Hunar / شعر، ادب او هنر
فرحت څوک وه
[20.Jan.2022 - 22:28]فرحت څوک وه ؟
لاړ شه پېښور ته کمیس تور ما ته راوړه
تازه تازه ګلونه درې څلور ما ته راوړه
فرحت په تبۍ تور د باجوړ ګلونه
د هر قام په ادب ' تاریخ او کلتور کې ښایي ډېر تاریخي نکلونه ' کیسې او پېښې پرتې او ثبت وي خو زموږ په پښتو ادب کې ځانګړی مقام او ارزښت لري.
زموږ د پشتو ادب د نورو قومونو د ادب او ادبیاتو سره ډېر خانګړي توپیرونه لري ' نکلونه او داستانونه ښایي په هر ادب عام وي خو د پښتو ادب ځینې ژانرونه بېخي ځانګړي دي او تر دې دمه یې لا د بل کوم قام په ادب کې څرک نشته د بېلګې په توګه ' کاکړۍ غاړې ' نورې خانګړې نعرې او لنډې یا ټپې ' دا چې غاړې ' نکلونه او لنډې د پښتو ادب ځانګړي ژانرونه او فورمونه دي ددغو فورمونو په پنځونه کې لوی لاس د پښتنو میرمنو او ښځمنو دی ' پښتانه په ټولیز ډول مسلمانان دي خو د اسلام د مبارک او جامع دین د ستر الهي نعمت سره سره بیا هم په پشتنو کې د پښتو قانون او دود مضبوط دی او تر ډېره ترې پښتون ځان نه شي ویستلای نو د همدغو لاملونو او محدودیتونو له مخې د ننګ ' غیرت او شرم د پېغور له اوره هر پښتون او پښتنه ځان ساتي او هره نادوده او ناروا په زړه تېره وي او په خوله لاس ږدي.
ددغو تاریخي نکلونو ' ټپو ' سندرو ' سروکو ' مصراعو او حکایتونو په لړ کې نن د فرحت نومي د باجوړه د یوې شهیدې شوې پېغلې نکل تاسو ته د ناریخي روایاتو په رڼا کې کول غواړم.
د نن نه کابو څه دپاڅه د څلور سوو کالو خبره ده چې وایي د پخواني لوی کونړ ولایت د باجوړ د لغړۍ په نوم د یوې سیمې یا کلي په برخه کې یوه د یخو اوبو چینه وه د سیمې او د کلي ټولې جینکۍ به ورتللې او څښاک اوبه به یې ترې راوړلې ' پخوا په کلیو کې دوکانونه ' نه وو چیرته لرې به یو ښارګوټی و او هلته به دوکانونه وو ' وایي یوه ورځ د کلي یو زلمی ښار ته تللو د ګودر او چینې پر غاړه په ناستو جینکو کې یې کومه خپلوانه ( خور ' خورزه ' ترورزۍ) ناسته وه زلمي ته یې د کوم شي د راوړلو وویل نو فرحت هم ورته وویل چې ما ته هم د باجوړ د ښار نه د تور کمیسه ټوکر راوړه مور به مې پېسې بیا درکړي ' د کلي ژوند و ټول سره بلد ' نږدې او یا رشته دار خلک وو ' یو درناوی ' باور ' احترام او سپېڅلتیا موجوده وه ' وایي په دغه وخت کې د کلي کوم بل زلمی پر لاره تېرېده د فرحت خبرې یې واورېدلې او پرته له کوم فکر او سنجشه نېغ ولاړ او د فرحت زلمي ورور ته یې همدغه کیسه په لږ څه بدل بدل او د منافقت په ډول وکړه د فرحت ورور هم د پښتو ننګ او احساساتو په سیند لاهو کړ له کوره یې توره راواخیسته او د تورې تبۍ چینه ته د سترګو په رپ کې ورورسېدلو فرحت د پېغلو سره ناسته وه ټوکې ټکالې او خنداګانې یې کولې چې ورور یې ناڅاپه پر سر په تېره توره ووهله او ځای پر ځای یې شهیده کړه توره تبۍ او د اوبو رڼه چینه پر سرو وینو رنګ شوه جینکو چیغې او شور جوړ کړ خو فرحت لکه ښکلې هوسۍ چې زمري څیرلي وي د چینې پر توره بتۍ پړمخې پرته وه.
هماغه و چې بیا جینکو په ټپو او سروکو کې خپله ځوانیمرګه ملګرې فرحت یادوله او ورو ورو د ټپو دغه سروکی بدله او سندره شوه او د پښتون قام هر لور ته ورسېدله:
لاړ شه باجوړ ته کمیس تور ماته راوړه
تازه تازه ګلونه درې څلور ما ته اوړه
فرحت په تبۍ تور د باحوړ ګلونه.
خو ددغې پورتني تاریخي نکل او حکایت بر خلاف بیا یو بل تاریخي روایات هم موجود دی ځینې کسان' شاهدان او ادیبان بیا وایي چې د سوات د صوابۍ په ډاګۍ نومي کلي کې یو استاد و چې عبدالغفران بېکس نومېده او پخپله شاعر هم و روایات وایی چې په ( ۱۹۴۹ ) کې بېکس پېښور ته تللو نو لور یې ور غږ کړ چې پلاره! یو کمیس تور ما ته راوړه نو وایي چې بیا بېکس صیب دغه غږ ته ادبي رنګ ورکړ او سروکی یې ترې جوړ کړ او ورو ورو د حجرو او دیرو په بنډارونو کې مشهوره شوه.
د یادونې وړ ده چې په دغه هکله د پشتو ادب یاد شاعر او لیکوال ښاغلي سرور خټک صیب هم یو کتاب لیکلی دی همدغه سروکي چې د خټک صیب په وینا د فرحت تر شهادت را وروسته په سیمه کې مشهور شوی و او هر ځای به خلکو د رباب سره زمزمه کولو نو خټک صیب د لومړي ځل دپاره یوه لویه سندره کړه او نور بندونه او بیتونه یې هم ورپسې جوړ کړل لکه :
جونې تبۍ چینې ته نه ځي
فرحت په تبۍ تور ګلونه
په واپسۍ کې ترینه مړې کور ته راځینه
فرحت په تبۍ تور ګلونه
فرحت د جونو منځ کې ناسته
فرحت په تبۍ تور ګلونه
خبره نن وه عزرائیل ورته راځینه
فرحت په تبۍ تور ګلونه
توره تبۍ په وینو سره شوه
فرحت په تبۍ تور ګلونه
چې په فرحت د تورو وشول ګوزارونه
فرحت په تبۍ تور ګلونه
ما ته له ښاره کمیسه راوړه
فرحت په تبۍ تور ګلونه
مور مې پیسې درته تیارې یښيدینه
فرحت په
بېرته شاته