زمونږ د ټولو طاهر
[13.Jul.2021 - 10:47]زموږ د ټولو طاهر افریدي
لیک: فیروز افریدي
الله دې طاهر افریدي ته په جنت کې لوړې درجې ورکړي ، الله دې کورنۍ ته صبر جمیل نصیب کړي.
طاهر افریدي اوس په تلین شویو کسانو کې دی.
تر څو چې هغه ژوندی و ، یو څه یې د ادبیاتو په ا سمان لکه د ستوري په پړقیدلو ۔
هغه د هرچا ملګری و او هرڅوک په څرګنده توګه له هغه ګټه پورته کونکي وو۔
طاهر افریدي په قبایلي سیمه کښې سترګې خلاصې کړې وې.
په دا سوب له منظم تعلیم څخه بې برخې و، مګر د کراچۍ په ښار کې هغه د ادبي ملګرو سره د ملګرتیا له کبله او په شخصي دلچسپۍ سخت محنت او کار له امله لوی عالم او لیکوال شو.
هغه د نړیوال ادب ژوره مطالعه وکړه ، کوم چې د هغه فکري کینوس پراخه کړ.
هغه یو ډیر هوښیار سړی و چې د ادب د ټولو موجودو اصولو په پلي کولو سره نه یوازې د هغه د وروسته پاتې سیمو ستونزې په ورته چوکاټ کې تشریح کړې ، بلکې د دوی د له مینځه وړو لپاره یې ډیر کار وکړ.
سخت کار طاهر افریدي نه یوازې د سوداګرۍ په نړۍ کې خپل حثیت جوړکړ بلکه د بشپړولو او په معیار سره یې وړاندې کولو سره په ادبي نړۍ کې هم خپل مقام ترلاسه کړو۔
دغه بې نومه سړی په سخت کار باور درلود او دا د بریا کیلي وه۔
چې په هر ډګر کې بریالی و.
په 1994 کې ، زموږ په ټینګار ، هغه د محمد اقبال اقبال سره قطر ته راغی.
چې هغه راغی ، هغه له موږ څخه ژمنه واخیسته چې د دوی لپاره به خپله دنده نه پریږديدۍ ، او نه به له دندې څخه وخت اخلۍ او نه به غیر ضروري مصاریف کوۍ.
هغه د زرهاو ډالرو خاوند و۔
او لوﺉ کامیابه تجار و۔
د ژوند تودې سړې پرې تېرې وې ۔
ځکه هغه تل د غیر ضروري لګښتونو ځان هم ژغورلو او موږ ته به ېې هم نصیحت کوو۔
دوی ویل چې تاسو لپاره څومره ستونزمن حالات دي ، چې تاسو د 50 درجو په تودوخې کې د خولو په بهولو سره خپل ژوند د پاره محنت مشقت کوﺉ او سختو ېې لاسته راوړئ.
زما ضمیر ما ته اجازه نه راکوي چې ستاسو په سختۍ ترلاسه شوې پیسو باندې مونږ عیش وکړو۔
د هغه شخصیت داسې و چې په ښار کې د اوږد ژوند کولو پرمهال ، هغه د کلي ټول بیانات او کلتوري ارزښتونه غوره ګڼل۔
د هغه ښکلې جملې نن هم زما په غوږونو کې دي.
بې له شکه ، هغه د پښتو ادب یو بشپړ لیکوال و چې د ډیر بې وسۍ او بېوزلۍ ژوند یې نزدې لیدلی و.
خو هغه یو ډیر محنتي سړی و او په ورورولي او ډله ییزه مبارزه یې باور درلود.
هغه د خپل تره د ځامنو سره یو ځاۍ په بریالیتوب په کراچۍ کې ترټولو لوی ترانسپورتي شرکت رامینځته کړ.
د هغه میرمن د هغه د تره لور وه.
طاهر افریدي هغې ته په کور کې درس ورکړ او هغه یې د دې وړ کړه چې د ده لیکنې ولولي.
بې له شکه ، د هغه میرمن د هغې تر مرګ پورې د طاهر افریدي ملاتړ وکړ ترڅو چې هغه د هیڅ محرومیت احساس ونه کړي.
طاهر افریدي بې اولاد و۔
خو هغه د خپل تره د زوﺉ, زوې یې د خپل زوی په توګه رالوﺉ کړ هغه ته ېې واده وکړ او هغه یې په خپل کور کې میشته کړه او په خوښۍ سره د هغه د ماشومانو سره یې ژوند کولو۔
خدای پوهیږي څه غمونه د هغه په زړه کې وو مګر دې زړور سړي هیڅکله د خپلو غمونو یادونه نه ده کړې.
د 13 کلونو لپاره ، جرس د پښتو مجلې ته یې دوام ورکړ او موږ ته یې وړیا بهرني هیوادونو ته رالیږله.
په بهر کې د پوستې لګښت د مجلې له نرخ څخه یو څو چنده زیات و.
مګر دې سړی هیڅکله له مسافرو څخه په مجله کې د لګیدلو لګښتونو یادونه یا غوښتنه نه ده کړې.
زما په اند طاهر افریدي د پښتو اردو یوازینی لیکوال دی چې هیڅکله یې د خپلو اصولو او ادب سره خیانت نه دی کړې۔
هغه ځان له ګوښي د پښتو مکتب په لاس کې واخیست. او بې له څه صلې او غرضه یې تر اخره د ادب خدمت کړې دے۔
پښتو افسانه یې د عصري غوښتنو تر څنګ سیاله کړه۔
د هغه افسانې د پښتو ادب لپاره ارزښتناکه پانګه ده.
هغه په ناولونو کې هم هڅه وکړه او بریالی و.
په پیل کې ، هغه د شعر ویلو ته مراجع و، مګر کله چې هغه وپوهیدو چې نثر یې ډیر دم لري ، نو هغه پښتو افسانې او نثر ته مخه کړه.
طاهر افریدي د سفر سفرنامې او ریپورتاژونه هم لیکلي دي او د هغه سفرنامې هم مروج عصري اصول مراعات کړي دي. بلکه ډیر شهرت یې ترلاسه کړې۔
کله چې زموږ څخه کراچۍ ته راستون شو نو په اوو ورځو کښې یې د دې سفر رپورتاژ
جانان مې قطر ته روان دے و لیکلو او د راتلونکو لیکوالو لپاره یې بنسټ کېښود.
زما په اند هر چا چې د طاهر افریدي سره چې چا هم یو څه لږ اخلاص ښکاره کړي د هغې لپاره هغه په ستنه څو ځله بدله کړې.
بې له شکه ، طاهر اپریدی د پښتو ادب لوی لیکوال و چې خپله شتمني او وخت یې په خپله مورنۍ ژبه او ملي ژبه لګولی او د نورو ژبو سره یې سیاله کړې ۔
د طاهر افریدي سره د پښتو سکول یو باب د تل لپاره بند شو.
الله دې هغه وبښي. هغه یو ډیر مهربانه شخص و۔په ګور یې نور یاد یې تل پاتې۔
یوه ورځ به د غږ وشي علي خانه
چې فلانې هم لکه ګرد و غبار تېر شو۔
Tahir Afridi .
By Feroz Afridi
May Allah bless Tahir Afridi to a high position in Paradise. May Allah grant patience to his family.AMEEN.
Tahir Afridi is now among the deceased.
As long as he was alive, he somehow continued to shine as a literary star in terms of literature.
He was everyone's friend and everyone obviously benefited.
Tahir Afridi has born in the backward tribal area.
So he was deprived of regular education but in a city like Karachi he became a great scholar and writer because of his friendship with literary friends and personal interest and hard work.
He studied international literature in depth, which broadened his intellectual canvas.
He was a very intelligent man who, by adopting all the prevailing principles of literature, not only eloquently described the problems of his backward areas in the same framework, but also worked hard to eradicate them.
Hardworking Tahir Afridi not only made his mark in the world of business but also made his mark in the world of literature by completing it and presenting it with a standard.
This nameless man believed in hard work and this was the key to success that he was successful in every field.
In 1994, at our insistence, he came to Qatar with Muhammad Iqbal Iqbal.
As soon as he came, he emphasized us to promise him that we would not leave our job for them, nor would we take time off from work, nor would we spend unnecessarily for them.
He was a millionaire with thousands of dollars.but live in very low profile status.
He was always angry with us for unnecessary expenses.
He used to say how difficult it is for you to earn your living by sweating in 50 degree heat.
My conscience does not allow me to indulge in your hard earned money.
His personality was such that while living in the city, he preferred all the descriptions and cultural values of the village.
His beautiful words are still ringing in my ears today.
Undoubtedly, he was a full-time writer of Pashto literature who had witnessed the life of extreme helplessness and poverty up close.
He was a very hardworking man and believed in brotherhood and collective struggle.
So he, along with his cousin, successfully established the largest transport company in Karachi.
His wife was his cousin.
Tahir Afridi taught her at home and enabled her to read his writings.
Undoubtedly, his wife supported Tahir Afridi till his death so that he did not feel any deprivation.
Tahir Afridi was childless but raised and educated the son of his cousins as his son. He got him married and settled him his own house and lived happily with his children.
God knows what sorrows were in his heart but this brave man never mentioned his sorrows.
For 13 years, continued to run Pashto magazines JARAS and send us abroad for free. However, the cost of postage abroad was a few times more than the price of the magazine.
But this person never mentioned or demanded from us the expenses incurred on the magazine.
I think Tahir Afridi is the only writer of Pashto Urdu who has never compromised on his principles and literary honesty.
He single-handedly took over the entire Pashto school.
And modernized Pashto fiction.
His fictions are a valuable asset to Pashto literature.
He also tried his hand at novels and was successful.
Initially, he continued to write poetry, but when he found out that his prose had more tail, he turned to Pashto fiction and prose.
Tahir Afridi has also written travelogues and his travelogues also met the prevailing principles. Rather, he gained a lot of fame.
When he came back to Karachi from us in 7 days
he wrote a reportage on his visit named "Janan mey Qatar Ta Rawan Dey" my beloved going to Qatar.
and laid the foundation for future writers.
I think anyone who showed a little bit of sincerity with Tahir Afridi paid for it a couple of times.
Undoubtedly, Tahir Afridi was the great writer of Pashto literature who spent his wealth and time on his mother tongue and national language and brought it to the place of other languages.
A chapter of Pashto school with Tahir Afridi is closed forever.
May Allah forgive him. He was a very kind person.
...............
د پښتو فکشن ستر استاد اديب ، شاعر ددرې مياشتيزې مجلې " جرس " کراچۍ چيف ايډيټر د جرس پښتو ادبي جرګې بسنټ ګر محترم او شفيق مشر وفات شو انااللّه وانااليه راجغون . پښتو ژبې ادب ته د هغه ځاني، مالي ، قلمي تخليقي زيارونه خدمتونه وس د تاريخ برخه ده اللّه پاک ددغې خدمتونو په طفيل دی اللّه پاک وبخښي او په جنت الفردوس کښې دې ځاې ورکړي . آمين
څه موده مخکښې ما د خپل نه د محترم مشر په ژوند او فن د ښاغلي رشيد احمد صاحب يو مقاله خوره کړې وه نن د هغوي په وفات د پښتنو سره دغه مقاله بيا شريک کوم د اجمل خټک بابا ددي شعر سره .
اې پښتنو هير نه کړئ دا ستاسو ملنګې خټک
وخت به درنه داسې ليونے ګورې بيا هم غواړي
طاهر آفريدے ژوند او فن
لېک:- رشيد احمد
د پښتو ژبې او ادب په تاريخ کښې مونږ ته داسې نوموړي او لوئې نامې مخې ته راځي چې لوستونکے ورته ګوتې په غاښ شي. دغه نابغه او لېکوال چې کوم مقام ته رسيدلي دي نو هغوئ د خپل نه ستړي کېدونکي زغل،کلکې ارادې او ټاکلے مرام لرلو کوم ته چې رسيدل ددوي مدعا وۀ.په دې نامو کښې د سمندر خان سمندر نامه،امير حمزه خان شنواري نامه او په دې اوسنيو ورځو شپوکښې د طاهر اپريدي نامه دپښتو ادب په اسمان لکه د ستورو بريښي.
طاهر اپريدي د پښتو ژبې لو بې خدمت کړے دے.هغه لکه د جوارګر دغه جواري کوله خپله ګټه وټه يې دپښتو ژبې ادب ته بائلله....هغه د مجلې عدل، پلوشې او جرس په شکل کښې خپله مېنه او وېنه پښتنو ته وړاندې کړه او ددې نه علاوه يې تر شلو کتابونو پښتو ادب ته پيرزونې اوکړې کومې چې پښتنو لېکوالو اواديبانو په خلاص زړه اوستائيلې.طاهر اپريدي دپښتونخوا نه دمعاش دپاره کر اچۍ ته کډه اوکړه او هم دا درڼاګانو ښار دهغه مستقل مسکن شو. دکراچې په استوګنه کښې که دې ښاغلي په رزق پسې منډه ووهله نو په دغه زغل کښې يې د پښتو ادب خيټه مړول هېڅ کله هير نکړل او خپله ګټه وټه يې په پښتو ادب لګوله.راځئ چې ددې نابغه ژوند ته يو نظر وکړو.
د طاهر اپريدي ژوند
ښاغلےطاهر اپريدے په ژواکي کلي (ايف ار پېښور) کښې په څلورمه جنوري کال ١٩٣٩ زيږيدلے وو.هلکوالے يې دلته په خپل کلي کښې تېر کړو..د شلو کالو خوا وشا په عمر کښې کراچۍ ته لاړ خو څه ورځې پس بيرته کلي ته ستون شۀ. خو چې دکراچۍ رڼاګانو لېدو نه وروستو ورته کلي کښې قرار چرته ورتلو او اخر څلور پينځه کاله وروستو کراچۍ ته بيا په مسافرۍ لاړ شو او داځل يې دغه مسافري په عمري استوګنه کښې بدله شوه.
دې زلمي به د لارو موټرو شيشې پاکولې او دسړک په غاړه به کله يو خواته اوکله بل خواته زغاښتو دلاسو پښو مزدوري به يې هم کوله. څه موده وروستو دخپل موټر مالک شو او يو ټيکسي يې ځانته واخست. د هغوئ وينا ده چې په اول ځل مې يوه سوارلي منزل ته اورسوله او دولس انې کرايه مې ترېنه وصول کړه نو زما په تصور کښې هم دا نه وه. هغه وخت دولس انې ډېر شے وو. ژوند په نوي ډګر روان شو. طاهر صيب ورو ورو خپل ګاډي زياتول او ځان ته يې کور هم جوړ کړو.او هغه يو ټيکسي په يوه کمپنۍ کښې بدل شو.
دخپل محنت په برکت هغه زلمے چې دپردو ګاډو شېشې يې پاکولې او زغاښت به ورپسې اوس دخپلوګاډو مالک دے. اودغه شان يې دمعاش مسئله حل کړه. چې دمعاش فکر کم شي نو نور کارونه ورته اسان شي اوهغوئ پښتو ادب ته مخه کړه.
لېک لوست او زدکړې
ښاغلي طاهر اپريدي روايتي تعليم نه دے حاصل کړے.دروايتي نه زما مطلب لکه سکول ته تلل او په باقاعده توګه لېک لوست زده کول اويا مدرسې ته د ديني تعليم دپاره تلل او ورسره لېک لوست زده کول دي. ښاغلي طاهر اپريدي د خپل پلار نه لېک لوست زده کړي دي. دهغوئ وينا ده چې پلار به راته قاعده وئيله اودهغې سره مې ترېنه لېکل هم زده کړل.
دهغوئ وينا ده چې مابه چرته داخبار ټوټه په مځکه ولېده نو هغه به مې راواخسته او اولوستله به مې داسې ورو ورو ما لېکل زده کړل. ددې قابل شوم چې څه وليکم او ولولم.
ادبي ژوند
طاهر اپريدي صيب وړومبے شاعري کوله. دپښتو داستانونه او قېصې يې ټولې اولوستلې. د هغوئ ويناده چې دغه ټولې قېصې ما لوستلې نو زړه کښې به مې دې خيال غزونې کولې چې کاش ما قېصه اولېکلے. هم دغه خواهش او ارمان وو چې قلم مې راواخست او وړومبۍ افسانه مې تخليق کړه .
''وائي چې يو وار مې يوه افسانه اولېکله چې دا د ١٩٦٤-٦٥ زمانه وه او ''غنچه'' مجلې ته مې واستوله. دغه زمانه ولي محمدخان طوفان ددې مجلې ادارت کولو. هغه دغه افسانه چاپ کړه. د افسانې چاپ کيدلو سره زما دنيا بدله شوه او ماافسانې لېکل شروع کړل.که دغه افسانه نه وے چاپ شوے نو اوس به چرته ددويمې دريمې درجې شاعر ووم. خو د افسانې دچاپ نه پس ما نثر اوپه خصوصي توګه افسانې ته توجه اوکړه . اودومره افسانې مې اوليکلې چې په افسانه نګار مشهور شوم''
ددغه وړومبۍ افسانې ادبي قدرو قيمت څه وو؟ دهغې اندازه ددې نه مونږ لګولے شو چې هغوئ دغه افسانه په خپلو لسو افسانوي مجموعو کښې په يوه کښې هم نه ده شامله کړې. د ښاغلي طاهر اپريدي صيب افسانې ډېرې ستائيلے شوي دي. په افسانوي ادب کښې دهغه خپل يومقام دے.
دې ښاغلي پښتو ادب ته شل کتابونه پيرزوکړي دي چې پکښې افسانې، ناولونه، رپورتاژونه، سفرنامې، ډرامې اونور ډېر څه شامل دي
په حيث ديو افسانه نګار
ښاغلے طاهر اپريدے په بنيادي توګه افسانه نګار دے .هغه پښتو ادب کښې په لرو بر کښې ديو لوئې او ښه افسانه نګار په ډول پيژندلے شي . تر اوسه پورې دې ښاغلي د افسانو لس مجموې ېا ټولګې چاپ کړي دي چې ترتيب يې په دې ډول دے
1. د محلونو خوا کښې
2. پاڼې پاڼې
3. لاره کښې ماښام ( دې مجموعې ته اباسين ارټس کونسل ايوارډ ورکړے وو چې بيا يې ترې بيرته د نامعلومو وجوهاتو له کبله واخست)
4. ديدن (اردو)
5. بيا هغه ماښام دے
6. نور خوبونه نه وينم
7. په زنځير تړلے خوب
8. د څو لحظو لويه قېصه
9. موده پس اشنا راغلے
10. تا سره خبرې
دښاغلي طاهر اپريدي افسانې ورو ورود واقعاتي نه په علامتي افسانو بدلې شوې. دهغه په افسانو کښې د تنهايۍ اثر ډېر جوت دے.او ددې وروستۍ ټولګې نمائنده افسانه '' تاسره خبرې '' ددې يو ډېر ښه مثال دے.
''چې ديو داسې يواځې شوي او تنها شوي بوډا قېصه ده .د چا ښځه چې ډېره موده اګاهو مړه وي او اولاد نه لري. بس دخپلې ښځې د يادونو سره ژوند تېروي. دے هروخت داسې ګڼي لکه چې ښځه يې دده سره ناسته ده او دے ورسره خبرې کوي. داسې په خبرو خبرو کښې ترينه هغه يو ځل مروره شي دده نه بهراوځي اودے ورپسې په دو ورشي چې را وئې ګرځوي.چې هلته ولويږي او يخ شي.''
د''غازي'' اخبار د هغه وخت پښتو پاڼې مدير ښاغلي ګل محمد بيتاب او ښاغلي زبير حسرت سره په يومرکه کښې د خپلو افسانو اود تنهايۍ په حقله هغوئ وئيلي وو چې زه دمور پلار ايکي يو ځوے ووم نه مې خوئيندې شته او نه وروڼه. نو زه چې به دکوره بهر ووتم اوملګرو به مې دخپلو خوئيندو وروڼو سره لوبې کولې نو ما به ځان يواځې ګڼلو او دهغه وخت نه دا يواځې توب او تنهائي زما سره ملګرې شوې ده. هغه وائي چې زما مور پلار ماته په ورکوټوالي واده وکړو چې کور ته ماشومان راشي ولې الله ته به منظوره نه وه او زما اولاد ونشو.دا زما دتنهائۍ دويمه وجه ده.د هغوئ داهم ويناده چې کله زه کراچۍ ته راغلم نو دغه ديرش کاله( د١٩٦٠ نه تر ١٩٩١ء) پورې دغه تنهائي زما ملګرې وه اوپه ذهني توګه زه تنها وم.
د افسانو په حقله ښاغلې طاهر اپريدے وائي چې د نن افسانه تشه د وخت تېري دپاره نه ده هم په دغه مرکه کښې هغوئ وائي
''افسانه دوخت تېري دپاره نه ده بلکې داد حال په ائينه کښې دمستقبل نشان دهي کوي''
دهغوئ وينا ده چې په قلم بې ځايه بنديزونو افسانه لکه د شاعرۍ علامتي کړه اولېکوالو د علامتي نه بيا تجريدي کړه. او يو وخت داسې راغے چې لېکوال بيا دخپلې افسانې وضاحت نه شو کولے او افسانه بير ته افسانه شوه.
په طاهر اپريدي دنورو افسانه نګارو اثر
ددې ښاغلي په حقله دا مشهور ده چې د اردود لويې افسانه نګار ښاغلي سعادت حسن منټو نه متاثره دے او په افسانو کښې يې دغه رنګ ډېر جوت ليدے شي. ولې ښاغلے طاهر اپريدي وائي چې يواځې د منټو نه نۀ بلکې د احمد نديم قاسمي،کرشن چندر،عصمت چغتائي،جيلاني بانو ،سلطان جميل نسيم،امراوطارق او احمد داود هم دهغه د خوښې لېکوال دي.دهغوئ مطالعه ډېره کوي او تاثر ترېنه اخلي.
ناول نګاري
طاهر اپريدي دوه ناولونه په پښتو کښې او يو ناول په اردو ژبه کښې تخليق کړي دي.
• کاڼوکښې رګونه
• تربوزک
• تیری انکھیں خوبصورت ہیں
دښاغلي طاهر اپريدي موضوعات عموما دکلو دي.هغه اوسي خؤ دکراچۍ په لوئې ښار کښې خو کردارونه يې دخپل کلي او سيمې دي. هغه په کراچۍ کښې هم بهر اوځي ګرځي او په خړو پړو کوڅو کښې ځانله کردارونه لټوي. هغه دپښتنو هغه بد عادتونه غندلي چې بې ځايه دښمنۍ او تربګنۍ پالي. خپل ورور اوچت نه شي ليدے. بل اړخ ته يې هغه پېشه ور جرګه مار او ملکان غندلي دي چې په جرګو کښې کښيني او د تلې ډنډه هغه خواته وهي چې چا ورله جيب ډک کړے وي او يا ترېنه طمع لري.دغه جرګه مار بل اړخ ته ديو بل لاندې کولو دپاره يوه کشاله دومره ورانه کړي چې په حل کولو کښې يې مودې ولګي او هم دغه دده دناول'' كاڼو كښې رګونه'' موضوع ده.
د طاهر اپريدي ډرامې
ښاغلي طاهر اپريدي په ډرامولېکلو هم طبع ازمائي کړې ده او دوه ډرامې يې تخليق کړي دي.يوه ډرامه يې د اميرحمزه خان شنواري په ادارت کښې خورېدونکې پينځلس ورځنۍ مجلې'' رڼا '' ستمبر ١٩٧٦،مخ ٣٣-٣٦ کښې چاپ اوخوره ده. ددې ډرامې نامه هغه دخپلې سيمې په يوه محاوره'' رنځ ورله راشه'' ايښې وه. دغه محاوره يو قسم له خيره ده. اوهغه په ډېر ښکلي انداز کښې بيان کړې ده.
د موصوف بله ډرامه '' بدنامه'' په ''پاڼۍ پاڼې'' نومې دافسانو مجموعه کښې چاپ شوې ده. چې ديوې كونډې ښځې ګلابو قېصه ده دچا چې په زوانۍ كښې خاوند مړشوے وي او يو ماشوم بچے ورته پاتې وي . خلق ورته سپيره وائي او په ښه نظر ورته نه ګوري. ګلابو په كورونو ګرځي دهغوئ كارونه كوي او داشان د ژوند شپې سبا كوي . ديوې بلې ښځې ''صابرې'' زوے بهر ملك ته تلے وي هغه ډيره موده پس بيرته وطن ته راشي. ګلابو د صابرې په كور كښې كار كوي. صابره د زوي دپاره جېنۍ ګوري اوچې دهر طرف نه ستړې اومايوسه شي نو يوه ورځ ورته زوے وائي چې ما جېنۍ خوښه كړې ده. دګرځيدو حاجت نشته. نو مور ورته وائي چې څوك ده. كله چې ورته ذولفقارګلابو نوم واخلي نو مور يې حيرانه شي چې ښا هغې پتا هم جادو اوكړو.
ښاغلےطاهر اپريدے يو مترقي لېكوال دے او دهغه په ډراموكښې لكه دهغه د افسانو دغه فكر څرګند دے.هغه دمقصدي ادب قاىل دے. او ديو خاص فكر لاندې لېكل كوي. طبقاتي كشمكش دهغه په افسانو كښې هم جوت لېدے شي.
د پښتو رپور تاژونو لېکوال
ښاغلي طاهر اپريدي درې رپورتاژونه لېکلي او د پښتو ادب لمن يې پرې فراخه کړې ده
جانا ن مې قطر ته روان دے
لاړشه پيښور ته
ځه چې ځو کابل ته
رپورتاژ په شرقي ادب کښې يا اردو ادب کښې ځانته يو جوت مقام لري.او د اردو نه پښتو ته راغلے دے.
دښاغلي طاهر اپريدي رپور تاژونه ډېر دلچسپ وي. هغه هره واقعه په ډېر ښکلي انداز کښې بيانوي او خپل رپورټ ته پرې ښکلا بخښي. لکه دهغه رپور تاژ '' ځه چې ځؤ کابل ته'' ډېر دخوند نه ډک دے هغه واقعات داسې بيان کړي دي چې تر اخره پکښې تلوسه وي اوبنده دځان سره داسې ساتي چې اخر ختم شي.په دې رپورتاژ کښې هغه د خپلو ټولو ملګرو ذکر کړے دے څوك چې په دې سفرکښې دهغوئ سره
ملګري وو. په دې سفركښې دنورو سره سره اباسين يوسفزے او ښاغلے سليم راز هم ملګري وو. ښاغلي طاهر اپريدي وړومبے کابل ته د خپل تګ مدعا بيان کړې ده او بيا يې هلته د سيمينار پوره رپورټ بيان کړے دے. په دې رپورتاژ کښې هغه دښاغلي سليم راز درې څلور احتجاجونه هم ريکارډ کړي دي چې د سورلۍ،هوټل،خوراک وغيره په حقله دي.کله چې دمانځه په موقعو يې هم دهغه ذکر کړے دے.دا يوه ښه خبره ده دخپلو مشرانو اوبيا په خصوصي توګه دليکوالو په حقله خلق زيات لوستل غواړي او طاهر صيب ددې خبرې ښه اهتمام کوي .
په دې رپور تاژ کښې د ډاکټر ياسين اقبال او ښاغلي صادق ژړک سره د يوې مباحثې ذکر هم دے چې هغوئ طاهر صيب ته ګېله کړې وه چې په خپله يوه سفرنامه کښې دهغوئ د مقالو اوخبرو ذکر نه ووکړے. ظاهر اپريدي صيب ډېر د تاسف اظهار کړے دے چې زه دوئ څنګه پوهه کړم.چې په سفر نامه،رپورتاژ او ادبي جلسې په رپورټ کښې فرق وي.
طاهر صيب او سفر نامې
په پښتو کښې سفر نامې دخوشحال خان خټک دوخت نه راروانې دي لکه چې دهغه'' سوات نامه'' يوه منظومه سفر نامه ده، حمزه بابا هم دکابل دوه سفر نامې لېكلي دي يوه منظومه اوبله منثور ه ده.دحمزه بابا بله سفر نامه دحج ده. چې ښاغلے طاهر اپريدي ورته وائي چې دا حمزه بابا دخپلې تمنا او خؤاهش اظهار کړے دے. هغه ''غازي اخبار'' سره په خپله مرکه کښې وئيلي وو چې زما سفرنا مه'' سفر مدام سفر'' يوه مکمله ادبي سفرنامه ده.
دموصوف درې واړه سفر نامې لېکوالو اولوستونکو ډېرې ستائيلې دي
طاهر صيب په حيث د يو ادبي صحافي
طاهر اپريدي صيب د محنت مشقت سره سره ليک لوست اوکتابونه تخليق کړي دي. خؤ ددې سره سره هغه صحافتي ادب سره هم ژور تړون لرلو. هغه دپښتو ادب خدمت داسې هم کولو چې دډېرو لېکوالو لېکنې اوتخليقات يې په مجلو کښې خواره کړل اوداسې هغه خلق چې خپل کتاب نه شي چاپ کولے نو دهغوئ تخليقات او تحقيقات يې نورو ته اورسول. دطاهر صيب صحافتي خدمات داسې دي
مجله'' عدل'' سره تړون
''عدل'' دپښتو ژبې وړومبۍ مجله وه چې په کراچۍ کښې د کال ١٩٤٨ء نه تر ١٩٧٠ عشرې دوروستيو کلونو پورې خورېدله. دا محترم پيرمحمد شريک شروع کړې وه. ښاغلي طاهر اپريدي په دې مجله کښې هم دپښتو ادب دخدمت دپاره خپل خدمتونه پيش کړي وو.
مياشتېنۍ ''پلوشه''
مياشتېنۍ ادبي مجله '' پلوشه ''يې د ښاغلي ابو الفتح پښتون سره په ګډه چلولې وه . دا يوه ادبي مجله وه او ادبي فن پارې يې خورولې. او دپښتو ادب يې ډېر خدمت کړے دے. طاهرصيب ددې مجلې سره دوه نېم کاله تړون لرلو.
درې مياشتېنۍ مجله ''جرس''
په کال ١٩٩١ء کښې طاهر صيب خپله درې مياشتېنۍ مجله'' جرس'' شائع کول شروع کړل. دغه مجله دکال ٢٠٠٣ پورې په باقاعدګۍ سره خوره شوه. دنورو خصوصي نمبرونو نه علاوه يې دپښتو نظم نمبر( دڅوارلس (١٤٠٠) سوه مخو نو نه زيات ضخيم) او بل پښتو غزل نمبر خواره کړل. دغه مجله په لر و بر کښې ډېره مشهوره شوې وه. او اوس خبر دے چې دپښتو ادب مئينان دغه دوه نمبرونه بيا په دوباره شائع کول غواړى . د ادب د ډېرو تږو تنده پرې ماتېدله .
غازي اخبا رسره په يوه مرکه کښې ښاغلي طاهر اپريدي دښاغلي ګل محمد بيتاب ديوې پښتنې په جواب کښې وئيلي وو چې د دغه مجلې کليز اخستونکي څلور پنځوس(٥٤) دي او چې ددوئ ته د ټو لې خر څې شوې مجلې دسټالونو رقم راشي نو ديوې ګڼې خرڅ نه پوره کوي. ښاغلي طاهراپريدي وئيل چې لکه څنګه ځېنې خلق دتماشو شوقين وي،ځېنې دپوډرو،ځېنې د شرابواو ځېنې دجوارۍ نو داسې اوګڼئ چې د''جرس '' خورول هم زما يوه داسې کمزوري ده.زه دپښتو ادب اوژبې خدمت کول غواړم. خو دغه مجلې ته دمالي او بدني مشکلاتو له کبله طاهر صيب نور دوام ورنکړے شو.
طاهر اپرېدے اود اولسي ښيګړې تنظيمونه
پښتون محاذ
ښاغلي طاهر اپريدي په کال ١٩٦٥ کښې د محترم اجمل خټک، محترم امين خټک او محترم سليم راز سره په کراچۍ کښې'' پښتون محاذ'' قائم کړے وو چې داسې دخپل اولس خدمت اوکړي
اولسي ښيګړه
دا تنظيم ښاغلي طاهر اپريدي د زړونو دمشهور ماهر ډاکټر رحمان اونصرالله جان خان په تعاون جوړ کړے وو.چې دسکولونو يعنې تعليم او صحت په ميدان کښې يې د اولس خدمت کولو.
جرس ادبي جرګه
د''جرس ادبي جرګه'' په وجود کښې راتلل د طاهر اپريدي يو لوئې کوشش او خدمت دے. دشروع نه واخله تردې دمه ددغه ادبي جرګې پينځلس ورځنۍ ادبي جلسه په باقاعدګۍ سره کيږي . دغه ادبي جرګې د کراچۍ په ادبي غونډو کښې د ادبي تنقيد دپاره لاره هواره کړه.دغه ادبي جرګې ته په ټوله پښتنه سېمه کښې يو ځانګړے مقام حاصل دے.اګر چې په کراچې کښې نورې ادبي جرګې هم شته ولې ''جرس'' ادبي جرګه د يوځانګړي مقام څښتنه ده.
ايوارډونه او اعزازونه
١.خوشحال ادبي ايوارډ ٢٠٠٠اکيډىمي ادبيات پاکستان اسلام اباد
٢.اکيډيمي ادبيات پاکستان سنده د طاهر اپريدي په اعزاز کښې د ''طاهر اپريدي'' کارنر پرانسته کړې ده
٣. اباسين ارټس کونسل پېښور له اړخه د هغه يو ناول''تربوزک'' ته ايوارډ ورکړے شوے دے.
٤. دطاهر صيب دافسانو مجموعې''پاڼې پاڼې'' ته دپاکستان رائټرز ګلډ له اړخه ايوارډ ورکړے شوے دے.
٥،'' سفر په خير'' سفرنامې ته هم اباسين ادبي ايوارډ ورکړے شوے دے
٦.داكيډيمي ادبيات پاكستان له اړخه د غوره كتاب ايوارډ ١٩٩٩طاهر اپريدي ته وركړے شوے وو.
په ملکي او غير ملکي توګه د طاهر صيب يادونه
په ځينو ملکي او انټر نيشنل ورځ پاڼو او کتابونو کښې د طاهر صيب يادونه شوېده او د هغوئ خدمتونه يې ستائيلي دي.لکه
The Europa Directory of Literary Awards and Prizes” ‘‘دايوه يورپي ډائريکټري ده چې کوم خلق وستائيلے شي او ايوارډو نه واخلي .نو دهغو دنامو اندراج پکښې کولے شي. دطاهر اپريدى ذکر په مخ ١٥٢موجود دے او دهغه دايوارډونو تفصيل پکښې لېکلے شوے دے
.د''افکار'' ٢٥ جنوري ٢٠١٣ په پاڼه باندې د ښاغلي نعمت خان يو تفصيلي رپورټ د طاهر صيب په حقله خور شوے دے
انګريزي ورځ پاڼې ''ايکسپريس ټرېبېون سنده'' د ووېشتم اګست ٢٠١٣ په ګڼه کښې د طاهر اپريدي د خدماتو ستائنه شوېده
انګريزي ورځ پاڼې ''ډان''د اتوېشتم(٢٨) مۍ ٢٠١١ءپه ګڼه کښې د طاهر اپريدي په حقله يو خصوصي رپورټ خور کړے دے
حوالې او ماخذونه
١.ايکسپريس ټرېبيون(سنده) دپاره لنك
http://tribune.com.pk/story/595659/pakistan-academy-of-letters-makes-space-for-pashto-literature
٢.افکار(AF-Kaar)
https://afkaraffairs.wordpress.com/2013/01/25/men-of-letters-uncovering-the-invisible-aspect-in-karachi
٣.ورځ پاڼه ''ډان کراچي''
http://www.dawn.com/news/717901/urdu-another-attraction-for-pashto-writers
٣. The Europa Directory of Literary Awards and
٥. ګل محمد بيتاب ،دطاهر اپريدي سره مركه، ورځ پاڼه ''غازي ''پېښور،٣مارچ ١٩٩٢.
٦. طاهر اپريدے ،تا سره خبرې،تاسره خبرې ،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠١٣،مخ٧٤تا٨٢
٧. طاهر اپريدے ، د طاهر اپريدي چاپ تصنيفات، تا سره خبرې،،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠١٣،مخ١٢٧-١٢٨
٨.طاهر اپريدے،کاڼو کښې رګونه،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠٠٠ء
٩. طاهر اپريدے،لاړشه پېښور ته،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠٠٥
١٠.طاهر اپريدے،ځه چې ځو کابل ته،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠٠٦
١١.طاهر اپريدے،موده پس اشنا راغلے،جرس ادبي جرګه کراچۍ،٢٠١٠
١٢.رشيد احمد،پښتو دباغ ماليار''طاهر اپريدے''،مياشتېنۍپښتون،مارچ ٢٠١٦،مخ ٧٠
١٣.د اجمل خان اپريدي سره خبرې اترې چې ماته يې په فون بيان كړې
(ياد ګيرنه:- دامقاله دپښتو اکيډيمي په مجله"ليکنې" کقې په کال ۲۰۱۶ کښي چاپ شوې اوخؤره شوې ده۔دپښتو اکيډېمي کوټې دشکريې سره ئي بيا خؤروم)