صابئین
[21.Oct.2023 - 15:11]صابئین
لیک : ډاکتر لطیف یاد
صابئین چې مندائیان هم ورته ویل کیږي دهغه دین پیروان دي چې په قرآن شریف کې ترې یادونه شوې ده او زیاتره په عراق ، سوریه او دایران د خوزستان په اهواز کې استوګنه لري اوځانونه دحضرت یحیی علیه السلام پیروان بولي، خو دیحیی علیه السلام نه سربیره دوی پر حضرت آدم ، حضرت شیث او حضرت سام هم عقیده لري .دوی یو دینې کتاب هم لري چې (ګنزاربا ) یا ( ستره خزانه ) نومیږي.په عراق کې ددوی شمېرزیات دی . دعراق په جګړو کې د داعش له ویرې ددوی ۷۵ زره تنه خلک مجبورشول چې له عراق نه بهرنیو هیوادونو ته ولیږدي او اردن ، سویډن ، آسترالیا ، هالینډ ، بریتانیا ، کاناډا ، جرمني ، ډنمارک ، دامریکي متحده ایالتونواو اندونیشیا ته لاړشي.اوس په ټولې نړۍ کې ددوی شمیر یو سل او پنځوس زرو تنو ته رسیږي .
ویل کیږي چې دوی دخدای پر وحدانیت او دقیامت په ورځ عقیده لري، خو ځیني خلک دوی دستورو عبادت کوونکي بولي .په دوی کې چې هرڅوک لوړې دیني زده کړي وکړي هغه ته (ګنزورا ) یا (ستر شیخ )وایي . ددوي ژبه مندایي ده چې دختیزې آرامي ژبې یو ګړدود دی. همداراز هغه صابئین چې په عراق اوسوریه کې اوسیږي دوی په عربي ژبه خبرې کوي او هغه صابئین چې دایران په خوزستان کې اوسی هغوی په فارسي ژبه هم پوهیږي .
لکه دمخه چې ورته اشاره وشوه ددوی مذهبی کتاب (ګنزا ربا) یا (ستره خزانه) نومیږي اوپه دووبرخوویشل شوی دی ،یو(ښۍ ګنزا )او بله یې (کیڼه ګنزا) .سربېره پردې دوی شپږ نورکتابونه هم لري لکه :۱- ادراشااد یحیی یادیحیی علیه السلام تعالیم ، ۲-قلستا (واده )،۳- انیاني ( طا عتونه او عبادتونه ). ۴-سید را اد نشما سا (دانسان روان )، ۵-اسفر ملوشي (نجوم ) ،۶-سیدرا اد مصوتا ( دتعمید کتاب )
په ًقران شریف کې دصابئینو ذکراو یادونه درې ځلې شوې ده :
۱- دبقرې سورې په ۶۲ آیت کې :
إن الذين ءامنوا و الذين هادوا و النصارى و الصابئين من ءامن باللَّه و اليوم الآخر و عمل صالحا فلهم أجرهم عند ربهم و لاخوف عليهم و لاهم يحزنون.
ددې سپیڅلي ایت پښتو ژباړه :باور ولرئ هرهغه څوک چې دقرآن منونکي وي هغه که یهودیان وي ، یا عیسویان یا صا بئین چې په خدای او دآخرت په ورځ ایمان ولري او غوره عمل وکړي دهغو اجر له رب سره دی او دهغو لپاره هیڅ ویره او غم نشته .
۲-دمائدې دسورې په ۶۹ آیت کې :
«إن الذين ءامنوا والذين هادوا و الصابئون و النصارى من ءامن باللَّه و اليوم الآخر و عمل صالحا فلا خوف عليهم و لاهم يحزنون
ددې سپېڅلي أیت پښتو ژباړه : بېشكه هغه كسان چې ایمان يې راوړى دى او هغه كسان چې یهودیان او صابیان او نصرانیان دي، هر چا چې پر الله او د اخرت پر ورځ ایمان راوړ او نېك عمل يې وكړ، نو په دوى باندې نه څه وېره شته او نه به دوى غمجن كېږي
۳—دحج دسورې په ۱۷ آیت کې :
«إن الذين ءامنوا و الذين هادوا و الصابئين و النصارى و المجوس و الذين أشركوا إن اللَّه يفصل بينهم يوم القيامة إنّ اللَّه على كل شىء شهيد»
دې مبارک آیت پښتوژباړه : په یقین سره هغه چا چې ایمان راووړ او هغه کسان چې یهودیان ، صائبین ،نصارا ،مجوس (اورپالونکي ) دي او دخدای سره شریک ونیسي نو خدای به دقیامت په ورځ عدالت وکړي ، بې له شکه چې الله پرهرڅه پوهیږي.
صابئین زیاتره دسیندونو سره نږدې اوسیږي او تل ځانونه په اوبوکې وینځي او پکې غسلونه کوي .دیکشنبې په ورځ دوی معمولا په سیندونو کې غسل کوي او دایې مذهبي دود دی.ددوی لمونځونه رکوع او سجود نلري او دورځې درې وارې لمونځ کوي او په یوه کال کې (۳۴ ) ورځې روژې نیسي . ددوی ودونه معمولا سیند او اوبو ته نږدې تر سره کیږي او دواده په ورځ خاوند او میرمن یې په سیند کې لامبي .په دوی کې دښځو دطلاق رواج او دود نشته . صابئین او ددوی دیني لارښوونکي سپینې جامې اغوندي چې له کتان نه جوړی شوي دي . زیاتره خلک یې دسرو زرو دخرڅلاو دوکانونه لري او زیاتره یې دزرګرۍ کسبونه کوي .
ددوی دمیاشتو نومونه دادي : دولا، نونا، امرا، تورا، صلعی، سرطانا، آریا، شمبلتا، قینا، ارقوا، هیطا او گدیا.ددوی کالښود او جنتري د حضرت آدم علیه السلام یا دانسان دخلقت نه پیل کیږي او دوی هرکال دحضرت آدم علیه السلام دخلقت کالېزه هم لمانځي او په دې انددي چې له هغه وخته تر اوسه پورې ۴۴۵۳۹۳ کلونه تیرشوي دي.
دا و دصابئینو په اړه لنډ معلومات ، هیله ده چې خوښ مو شي .
(یاد)
--------------------------------------------------------------------------
په دې لېکنه کې مې له لاندنیو سرچینواو منابعو نه ګټه اخیستې ده :
۱- دبریتانیکا دایرةالمعارف، په انګریزي ژبه ،Mandaeans
۲-Encyclopedia iranica, ttps://www.iranicaonline.org/articles/mandaeans
3- قرآن مجید دبقره ، مائده او حج سورتونه .
21.10.2023