هند کې مسلمانان
[13.Mar.2025 - 09:25]په هند کې مسلمانان
لیک: ډاکټر مبارک علي
په سند کې ډېرو قبيلو تر مسلمانېدو وروسته خپل نسب عربو قبايلو ته ورساوه دغه راز يې خپله ټولنيزه رُتبه لوړه کړه مثلاً ”تهيم“ ځانونه ”آل تميم“ وبلل، ”موريه“ ځانونه ”آل مغيره“ وبلل او داسي فکر يې کاوه چې عباسيان، صديقيان، فاروقيان او عثمانيان دي بلوڅانو ”محمد بن هارون“ ته خپل نسب ورساوه ”سمه“ قبيلې د ”عکرمه بن ابي جهل“ کورنۍ ته خپل نسب ورساوه ”سومرو“ قبيلې دعوه وکړه چې د عباسيانو له پلازميني سامرې څخه راغلي دي ځکه سومرو دي.
که يوې خوا ته په ټولنيزه او کلتوري توګه د خپل حيثيت تر بدلولو وروسته د ځايي مسلمانانو ريښې له خپلي خاوري او کلتور څخه وختلې بلي خوا ته بهرني مسلمانانو د هغوی دې بدلون ته هرکلی و نه وايه په سپکه سترګه يې ورته وکتل او په ټولنه کې د هغوی برابرۍ ته قايل نه شول کومو بهرنيو مسلمانانو چې د ځايي مسلمانو ښځو سره ودونه وکړل او د هغوی څخه چې يې کوم اولادونه پيدا شول هغوی ته هم په کښته سترګه وکتل شول
د ځايي او د بهرني مسلمانانو له ګډون څخه چې کوم نسل پيدا شو هغه په جنوبي هند کې مېشت شو او د عربو نوايطو په نامه ونومول شول دغه خلک
د ”راس کماري“ په ختيزه سيمه کې اوسېدل دلته ځينو عربو نوايطو د ”تامل“ ښځو سره ودونه وکړل له هغه چې کوم ګډ نسل پيدا شو هغه ته يې ”لبي“ و ويل عربو نوايطو ”لبي“ تر ځان کښته بلل.
په ”کارومنډل“ دور ته په عربي کې معبر وايي هلته چې کوم عرب مېشت شول د هغوی د سيمه ييزو مسلمانانو او هندوانو څخه سخته کرکه کېدله.
د ”سکندر لودي“ پر تخت په کښېنستلو کې تر ټولو لويه ستونزه دا وه چې د هغه مور د ځايي مسلمانانو له کورنۍ څخه وه افغان اميرانو نه خوښوله چې د يوې ”زرګري“ مور زوی دي پر تخت کښېني، په سند کې د مظفر خان ترخان مور د ”جاريجه“ قبيلې څخه وه ځکه اميرانو نه پرېښود چې پاچا شي او د هغه مخالفت يې وکړ دغه د ميرزا باقي ترخان مور هم د سند ځايي ښځه وه هغه يې د ملنډو په طرز په دربار کې سندی هلک باله.
د دهلي د سلاطينو د زمانې مؤرخ ”ضياء الدين برني“ چې د پاچاهانو کوم حالات بيان کړي دي له هغوی څخه معلومېږي چې د مسلمانانو په ټولنه کې د حسب و نسب او د لوړي کورنۍ تصور څومره پوخ شوی و، د حسب او نسب پر بنسټ بهرنيو کورنيو د حکومت ټول لوړ منصبونه اشغال کړي وو او هر ډول ګټي يې پورته کولې ځکه هغوی غوښتل چې دغه نظام دي پر پښو ولاړ وي هغوی اهليت او صلاحيت د نسب په مقابل کې له منځه وړه او يوازي يې هغه چا ته د مخته تلو نوبت ورکاوه چې نسل، نسب او ذات يې لوړ وي د مثال په توګه د ”شمس الدين التمش“ په دور کې وزير ”نظام الملک جنيدي“ د ”قنوج“ د خواجګۍ لپاره ”جمال الدين مرزوق“ پاچا ته ور ووست په دې وخت کې په دربار کې يو امير ”خواجه عزيز“ ناست و، هغه چې ”جمال الدين مرزوق“ ته وکتل نو يې و ويل.
به دست دون مده خامه که گردون را مجال افتد
سيه سنگی که در کعبه است سازد سنگ استنجا
ژباړه: د کمصل په ګوتو کې قلم مه ورکوه، که د کمصل وس ورسېد
د حجر اسود (توره ډبره) به د استنجا لُوټه کړي.
پاچا چې معلومات وکړل رښتيا هم کم اصل و، که څه هم وزير يې سپارښت کړی و، چې ډېر پوه او هوښيار خطاط دی مګر پاچا خوا ورڅخه بده کړه چې د کمصلو د هنر له کبله زما د حکومت رنګ بدېږي تر دې وروسته پاچا امر وکړ چې د هغه په حکومت کې چې څه کمصل خلک لوړو چوکيو ته رسېدلي دي هغه ټول دي پسې واخيستل شي تر تفتيش وروسته پته ولګېده چې ۳۲ کسه کمصل دي دوی ټول يې د حکومت له دندو څخه وشړل.
د ”شمس الدين التمش“ دغه پاليسي ”غياث الدين بلبن“ هم جاري وساتله هغه د ”امروهې“ د خواجګۍ منصب ځکه ”کمال مهيار“ ته ور نه کړ چې د هغه پلار هندو غلام پاته شوی و، د ”کمال مهيار“ په هکله و ويل شول چې ډېر باسواده، لايق او هنر لرونکی انسان دی مګر د کمصل ذات سره اړه لري ”غياث الدين بلبن“ ويل:زه هيڅکله نه شم کولای چې يو کمصل يا نااهل انسان په هغه حکومت کې راسره ګډ کړم چې خدای ما ته په انعام کې راکړی دی، د نوموړي پاچا په هکله د هغه معاصر مؤرخ ”ضياء الدين برني“ په ډېر وياړ سره د ”غياث الدين بلبن“ په هکله ليکي:
(هغه د پاچاهۍ په ټوله دوره کې چې څلوېښت کاله وه د هيڅ رئيس( )، بازاري( )، مفرد( ) ، کمصل( ) ، ټوکي( ) او رذيل انسان سره خبره و نه کړه).
محمد تغلق چې د خپلو اميرانو د زور د ماتولو لپاره ځايي مسلمانانو ته کوم منصبونه ورکړل د هغوی پر سر د ده سره زښت مخالفت وښودل شو معاصر مؤرخ ”ضياء الدين برني“ د هغو خلکو نومونه په خپل کتاب کې راوړي او د داسي احساساتو ښکارندويي کوي چې د هغه زمانې د هند د مسلمانانو ذهني کچه يې ښودله، هغه وليکل:
(د بداهل د زوی نجبا مطرب رُتبه يې ډېره لوړه کړې ده... دغه راز يې
د ”عزيز خمار“ د هغه د ورور ”فيروز دلاک“، ”منکا اشپز“، ”مسعود خمار“، ”لدا باغوان“ او نورو کمصلو ته لوړ منصبونه ورکړي، ”شيخ بابو فلک بچه جولا“ يې خپل څنګ ته کښېنولی دی ”پيرا باغوان“ ته يې چې د هند تر ټولو رذيل او سپک انسان دی د دېوان وزارت ور سپارلی دی... د ”احمد اياز“ غلام ”مقبل“ ته يې د ګجرات وزارت ورکړی دی).
د مغولو په زمانه کې د بهرني او ځايي مسلمان توپير پاته و، دغه توپير له اروپا څخه راغلي سيلاني ”برنير“ هم حس کړ او وې ليکل چې له منځنۍ آسيا څخه راغلي خلکو رنګونه سپين دي او ځايي مسلمانان غنم رنګه او تور دي دغه شي د دواړو تر منځ توپير ساتلی دی سپين پوستي مسلمانان ځانونه تر غنم رنګو او تور پوستو مسلمانانو لوړ بولي او هغوی ته په سپکه سترګه ګوري دې ته په کتلو سره اميران او د لوړي طبقې خلک کوښښ کوي چې د کشميري ښځو سره ودونه وکړي تر څو اولادونه يې سپين رنګي وي.
قدرت د بهرنيو مسلمانانو په لاس کې و، هغوی د نورو قومونو په هکله افسانې خپرې کړي وې او د هغوی د ځانګړتياوو په ټاکلو سره يې هغوی ته
د حکومت يو لړ څانګي ورکړي وې د بېلګي په توګه د منځنۍ آسيا خلکو
د حکومت لوی منصبونه اشغال کړي وو افغانان او تــُرکان غښتلي او بهادر بلل کېدل لښکر له دوی څخه جوړ شوی و، عربو او عثماني ترکانو ته يې توپخانه
ور سپارلې وه حبشيان خواجه سرايان وه کشمريان نمک حرام بلل کېدل او نوي مسلمانېدونکي ته يې هيڅ منصب نه ورکاوه د دې ټولو کړنو څخه مرام دا و، چې بهرني مسلمانان قدرت په لاس کې ولري او نور اقوام ورڅخه دمخه نه شي.
په هند کې د مسلمانانو ټولنه په اشرافو او اجلافو تر وېشل کېدو وروسته ټوټې ټوټې شوې وو اشراف هغه خلک وو چې له بهره ورغلي وو په هند کې يې حکومتونه جوړ کړي وو په هغو کې يوه ډله د مغولو وه څنګه چې هند کې دوی واک ته رسېدلي وو دوی هم اشراف بلل کېدل وروسته مغول د ميرزا په نامه سره وبلل شول.
(رالېږونکی :الفت شهاب مومند)
Published: 13.March 2025