ګرام څه مانا
[13.Mar.2025 - 11:25]دګرام یا ګرامه Grama ویی (کلمه )څه معنا لري ؟
- ډاکتر لطیف یاد -
که تاسو دتاریخ او جغرافیی کتابونه ولولئ نو دافغانستان او پښتونخوا په ډیرو سیمو او دکلو(کلیو) په نومونو کې د ګرام دکلمې وروستا ړی شته ، په تیره بیا دافغانستان په ختیزو ولایتونو کونړاو نورستان او دپښتونخوا په دیر، سوات او صوابۍ کې دا نومونه ډیر دي دبیلګې په توګه : په لغمان کې شمرام .په کابل کې با ګرام ، په سوات کې ا وډیګرام ، شګرام . کولي ګرام ، اشتر ګرام ، بټګرام ، ، نوګرام ، ډوګرام ، کوټیګرام ، اخګرام ، تازه ګرام ، رضا ګرام .
دافغانستان مشهور مورخ لوی استاد ارواښاد علامه عبدالحی حبیبي داکلمه ویدي کلمه بولي او وایی چې دا کلمه په سنسکریت کې هم مشهوره ده.
په هندي - سنسکریت قاموس کې دګرام کلمه دکلي او ځای په معنا راغلې ده او ګرامه پنچایت Grama panchayat په سنسکریت کې دکلي ملک ته ویل کیږي . همداراز ګرامه واسي Grama - vasi په سنسکریت او هندي کې دکلي اوسیدونکي یا کلیوال ته وایی.
دغه دګرام د کلمې څرک دپښتو دکلاسیکو شاعرانو په شعرونو کې هم لیدلای شو لکه رحمان بابا چې وایی:
دا جهان دمساپرو یو رباط دی
تله دي تله دي له دې ګرامه راشه راشه!
په پښتو لنډیو ( ټپو ) کې هم دګرام دکلمې یادونه شوې ده لکه چې وایي :
دبیلتانه سندرې اورم
جانان دګرامه سهار کډې باروینه
ای زما د زړه آرامه راشه راشه!
سروقده ګل اندامه راشه راشه!
چې همه واړه خوبان دې مقتد یان دي
دهمه واړو امامه راشه راشه!
بۍ تا نشته هیڅ حرمت د عاشقانو
دمشتا قو احترامه راشه راشه!
خدای زده بیا به هسې وخت وي که به نه وي
زه ویر یږم له ایامه راشه راشه!
نن هنګام دی که وفا کړې که جفا کړې
چارې نه شي بې هنګامه راشه راشه!
دا جهان دمساپرو یو رباط دی
تله دي تله دي له دې ګرامه(۱)راشه راشه!
پري رویه ،سنبل مویه ، ملک خویه
عنبر بویه لاله فامه راشه راشه!
شپه لا پریږ ده رڼاورځ راباندې شپه شوه
درحمان ماه تمامه راشه راشه!
( رحمان بابا )
---------------------
(۱۱)ګرامه = کلی، ځای