شربت ګله
[31.Oct.2020 - 13:02]د پښتنو مونا ليزا _ شربت ګله
اعجاز افغانى هوتى
د نړۍ لوئې هنرمندان د خپل فن په مېدان کښې د دې نه ناخبره دى چې د دوي کومه هڅه به د دوي د ژوند شاهکار جوړېږى او کله به يې فن معراج ته رسى.
دا د 1984ء يوه واقعه ده چې هم دغه شان د لويدېزې نړۍ يو صحافى او فوټو ګرافر مېک کيورى خپله کېمره په لاس د ښکلا په تلاش سرګردانه ګرځېدو چې ناڅاپى يې د پېښور په ناصر باغ کښې د افغان کډه والو په کېمپ کښې يوه ماشومه دولس کلنه جينۍ په نظر راغله . د دې مور او پلار د افغانستان په جنګ کښې شهيدان شوى وو. او دا د خپلې نيا سره دلته کېمپ ته راغلې وه. شربت ګله د ځانه نا خبره پښې ابلې پښې لګيا وه د نورو ماشومانو سره يې لوبې کولې. خړې پړې جامې يې اغوستې وې سره لوپټه يې په سر وه. هغه هم ځائے په ځائے شلېدلې وه. مېک کيورى چې شربت ګله اوليده نو حق حېران پاتے شو. هغۀ ته داسې ښکاره شوه چې خدائے پاک د دنيا ټوله ښکلا د هغې په سترګو کښې خوندى کړې وى. هغۀ خپلې کېمرې ته لاس کړۀ او بې واره يې د دغې جينۍ څو عکسونه واخستل. مېک کيورى د دې نه خبر نۀ وۀ چې د شربت ګلې عکس به د هغۀ د ژوند يو لوے شاهکار جوړېږى .او د ټولې نړۍ سترګې به ځان ته را اړوى.
هغۀ د ډېرې خوشحالۍ نه د دې تپوس هم اونۀ کړۀ چې د دې ماشومې نوم څۀ دے او د چا څۀ ده.؟ دے چې واپس لاړۀ نو لږ وخت پس يې په جون 1985ء کښې د "نېشنل جيوګرافک" مجلې په سر ورق د شربت ګلې عکس د يو "افغانى جينۍ" په نوم شائع کړۀ. کله چې دغه مجله د خلقو لاسو ته ورغله نو د شربت ګلې د شنو سترګو ښکلا او انداز په خلقو سر اوګرځوو. د هر طرف نه تبصره کونکو د خپلو خيالاتو اظهار شورو کړۀ. خبره دې حد ته اورسېده چې خلقو اووې چې د نن نه پېنځۀ سوه کاله وړاندې چې د اټلى يو مصور "ليونارډو ډاؤنچى" د هغه وخت د بادشاه د ملکې "مونا ليزا" کوم تصوير په لاسو جوړ کړے وۀ او هغه تصوير بيا په ټوله نړۍ کښې د ښکلا يو سمبل (نښان) جوړ شو. په هغه تصوير پسې دويم د ښکلا تصوير د شربت ګلې عکس اوګرځېدۀ. په 1990ء کښې مېک کيورى په دې نيت راغلو اوګرځېدۀ چې هغه د شنو سترګو ماشومه جينۍ راپېدا کړى هغه له د دې جينۍ نوم نۀ ورتلو نۀ يې ورته څۀ پته معلومه وه په دې وجه ناکامه واپس لاړۀ . په 2002ء کښې "نېشنل جيو ګرافک" خپل يو ټيم په دې غرض راولېږو چې هغه جينۍ هر چرته چې وى راپېدا يې کړئ. د ډېر لوئے کړاو نه پس هغه ټيم د توره بوره د علاقې په يو کلى کښې شربت ګله وموندله. اوس هغه ماشومه جينۍ د دېرشو کالو يوه کونډه ښځه وه. درې يتيمان بچى ورته پاتې شوى وو او دا پخپله هم د تور زيړى (هېپا ټائټس سى) په مرض اخته شوې وه. هلته مېک کيرى يو ځل بيا د شربت ګلې د سترګو عکسونه واخستل. دغه عکسونه يې د سترګو لوئے ماهر جان ډوګ مېن ته واستول. هغۀ د کمپوټر په ذريعه دا خبره تصديق له بوتله چې دا شربت ګله هم هاغه ماشومه ده. د چا عکس چې په اول ځل اخستے شوے وۀ.
"نېشنل جيو ګرافک" په شربت ګلې يو ډاکومنټرى فلم هم جوړ کړو. د هغې په نوم يې د زنانو د تعليم يوه خېراتى اداره هم جوړه کړه. او شربت ګلې ته يې څۀ امداد هم راوستولو کوم چې هغې ته او نۀ رسېدۀ. شربت ګله به کله هلته وه او کله به د خپل ټبر سره پېښور کښې وه. لکه څنګه چې نورو افغانانو کډه والو پاکستانى شناختى کارډونه جوړ کړى وو.شربت ګلې هم ځان ته دلته شناختي کارډ جوړ کړے وۀ هغه پښتنه وه هغې ته د پښتنو دا زمکه خپله زمکه ښکارېده. هغې ته دا پښتانۀ خپل وروڼه خوېندې ښکارېدل. هغې د لر او بر يو افغان نعره اورېدلې وه.نو هغې دا نۀ ګڼل چې زۀ ګنى پردى وطن کښې ژوند تېروم. هغه د دې نه هم خبر وه چې د ډيورنډ کرښه د تاريخ جبر دے او پښتنو چرې هم جبر ته سر ټيټ کړے نۀ دے. خو هغه د دې نه خبر نۀ وه چې زما پښتانۀ وروڼه دلته په خپله زمکه بې اختياره دى. کله چې د قانون واکدارانو، د ايف آئى اے څانګې دا بې وسه کونډه په دې تور ګرفتاره کړه چې دې پاکستانى شناختى کارډ ځان ته جوړ کړے دے. نو دلته هم پښتانۀ په لړزان شول او په افغانستان کښې هم پښتانۀ را ولړزېدل. د پښتونخوا ستېر وکيلان لکه لطيف لا لا د شربت ګلې په شا ودرېدل. خو شربت ګلې ته هېڅ رعايت ور نۀ کړې شو او 15 ورځې قېد او يو لاک روپۍ يې جرمانه کړه. د افغانستان حکومت او د هغوى سفير د شربت ګلې په نيولو ډېر لوئے غم او خفکان ښکاره کړۀ. هغوى داسې اوګڼله چې دا د پښتنې خور لور بې عزتى ده. ځکه چې هغې څۀ اخلاقى جرم نۀ دے کړے. د دې په واپسۍ تلو کښې هم لا په قانونى طور څلور مياشتې پاتې وې او بله دا چې دا بل څوک نۀ وه دا هغه شربت ګله وه د چا د سترګو ښکلا چې ټوله نړۍ رالړزولې وه. دا هغه شربت ګله وه څوک چې د "موناليزا" نه پس د ښکلا دويم سمبل جوړ شوے وۀ . دا هغه شربت ګله وه د جنګ په سرو لمبو کښې يې د نړۍ زړونه د افغانستان په دړد خوږمن کړى وو. خو څۀ چې تېر شو په شربت ګلې باندې تېر شو. هغې خپل قدر او عزت لوړ مقام هم اوليدۀ او دلته کښې د زندان تورې تمبې هم اولېدې. هغه د چا خبره " خوشحال خټکه په درنو درونده په سپکو سپکه " شربت ګله چې د زندان نه رابهر شوه نو د خېبر پښتونخوا د واکدارانو عقل راغے. هغې ته يې د يوې مياشتې د پاتې کېدو او د علاج وړانديز ورکړۀ . خو اوس اوبۀ د ورخه تېرې وې. شربت ګلې په جواب کښې اووې چې دا ملک اوس زما د اوسېدو نۀ دے زۀ خپل خوږ افغانستان ته تلل غواړم.
هلته د افغانستان اولس مشر او د هغۀ مېرمنې شربت ګلې ته ښۀ تود هر کلے اووې. هغوى خپله لور، خور په ډېر عزت او درناوى خپل ملک افغانستان ته رادننه کړه. او يو کور يې هم د اوسېدو دپاره ورکړۀ. د هندوستان حکومت د شربت ګلې د مفت علاج ذمه وارى واخستله او هندوستان ته يې د علاج دپاره بوتلله. دا د شربت ګلې په غم او دړد لړلې داستان دے چې په بېن الاقوامى سطح يې شهرت موندلے دے