Adab au Hunar / شعر، ادب او هنر
شعرونه او.
[01.Jul.2022 - 17:13]ارواښاد صاحب شاه صابر
خوبونه، مخ ۶۳
.
بې کوره شي چې څوک په بې درکو پسې ګرځي
درانه خلک سپکېږي چې په سپکو پسې ګرځي
.
زما د قام د کومې بدبختۍ به درته وایم
چې څوک را زلمی کېږي، په ټوپکو پسې ګرځي
.
د زرکو، د کوترو ښکار د نورو مشغله شوه
زما د غرونو باز، په توت خورکو پسې ګرځي
.
بیا څوک د پښتنو د اتفاق سندرې وایي؟
دیوان یې د خوشال په لاس خټکو پسې ګرځي
.
سلا کوي، جرګه کوي، غونډېږي تندرونه
څوک ځاله جوړوي ځان له، په ډکو پسې ګرځي
.
د هغه غرڅنۍ غړۍ مې هغسې په زړه ده
لا هغسې مې فکر په کونجکو پسې ګرځي
.
د ښکلو په سینو کښې بې غرضه زړونه ګوري
صابر بلا وهلی دی، په ورکو پسې ګرځي
.
.
درک = پته، نخښه، نښانه، څرک، بېلګه
بدبختۍ = بدمرغۍ
مشغله = شغل، مشغولا، مصروفيت
توت خورک = هغه مارغان چې توتان خوري لکه چنچڼه
اتفاق = یووالی
غرڅنی = غرنی
کونجکه = ګوجی، کنجکه، ګوجی، خرمهره، ګودړ، شاپېټی، صدف، سيبۍ، د ځینو آبي ځناورو بهرنی پوستکی
(غوړچان: ممتازخان)
............
ډاکټر اباسین یوسفزے
کتاب: غورځنګونه
مخ/پاڼه: 216,217
هره هڅه د ارمان شوه راته شنډه
اوس می خپل زړګے کوی زما نه څنډه
چی د روح پوری می څړیکی د پرهر ځی
ستا د چاؤدو شونډو خاپ می دے په ټنډا
بیا دی هم زما په زړه کی لوئ مقام دے
اے زما او د جانان د لاری خنډا
ستا د زلفو او قامت غرونه می سر کړل
ساه می ځکه دا دسی کیږی لنډه لنډه
مرګے څه دے د سکوت د جمود غیږه
ژوندون څه دے هله هله منډا منډا
لوپټه دی په مخ داسی راخواره کړه
چی توبه دی پری زما کړله بربنډا
زه د ټول کلی نه هسی ګیله من یم
په ما کاڼي راوریږی له ګاونډا
د ژوندون سره اخته مشت و ګریوان یم
لکه پېغله پېغله ناوی چی شی کونډه
د باګرام په خړو خاورو کی ئي نولی
اباسین! مېنه راوړی له ملاکنډا
Ibrahim Shah
.............
د رحمان بابا دیوان
مخ - ۶۷۶
.
مخ د يار، شمس او قمر، درې واړه يو دي
قد او سروې، صنوبر، درې واړه يو دي
.
حاجت نه لرم، په شهدو، په شکرو
لب د يار، شهد او شکر، درې واړه يو دي
.
که بې ياره، د بستر د پاسه پروت يم
نار او خار او دا بستر، درې واړه يو دي
.
چې و در او ديوار ته يې نظر کړم
باغ، بوستان او دغه در، درې واړه يو دي
.
چې غبار يې د کوڅې راباندې راشي
دا غبار، مښک او عنبر، درې واړه يو دي
.
خداى د يار له هجره هېڅوک خبر مه کړه
تاخت او قتل، دا خبر ، درې واړه يو دي
.
هغه دم چې سړى درومي له جهانه
تورې خاورې، سيم او زر، درې واړه يو دي
.
قلندر چې په رښتيا قلندري کا
خان، سلطان او قلندر، درې واړه يو دي
.
ور دې نه شي، په پردۍ ځمکه هېڅوک
کور او کر او مبصر، درې واړه يو دي
.
چې دې نه په کې يو يار، نه دې اشنا وي
هغه ښار، بحر او بر، درې واړه يو دي
.
په دوکان د نابيناوو جوهريانو
خرمهرې، لعل او ګوهر، درې واړه يو دي
.
پسران دې عار زما له عشقه نه کا
پاک عاشق، پير او پدر، درې واړه يو دي
.
په سبب د ظالمانو حاکمانو
ګور او اور او پېښور، درې واړه يو دي
.
غزا وشوه که ځان ستايي و رحمان ته
بې هنر او ګاو، خر، درې واړه يو دي
.
.
شمس = لمر، نمر
قمر = سپوږمۍ، میاشت
سروه = د سبر ونه
صنوبر = ديار، نښتر، جنغوزی، غړنځی، غونځی، يو ډول لوړه او غټه ونه ده
حاجت = اړتیا، ضرورت
شهد = ګبین، شات
لب = شونډه
نار = اور
خار = اغزی
باغ = بڼ
بوستان = ګلستان، بڼ (باغ)، د ګلو ځای
غبار = دُوړه، ګرد
مُښک = مشک، عطر چې د هوسۍ له نامه (ناف) څخه په لاس راځي
عنبر = ابېر، يوه غوړه خړه ماده ده چې ښه بوی لري او د عنبر نومې کب له کولمو يا ګېډې څخه را ايستل کېږي
تاخت = ۱) برید (حمله)، یرغل ۲) منډه،
بېرته شاته